Tổng hợp bộ đề đọc hiểu văn bản thơ Lớp 9

ĐỀ BÀI 2:

Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi

Câu 1 (Nhận biết – nội dung văn bản): Nêu nội dung của bài thơ. Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì về con người và quê hương Việt Nam?

Câu 2 (Nhận biết – chi tiết, hình ảnh, từ ngữ): Hình ảnh nào trong bài thơ gợi cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Nêu lí do vì sao em chọn hình ảnh đó.

(Gợi ý: có thể là hình ảnh “Bão bùng thân bọc lấy thân”, “Nòi tre đâu chịu mọc cong”...)

Câu 3 (Thông hiểu – xác định và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ): Xác định biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ sau và nêu tác dụng của biện pháp đó:

“Bão bùng thân bọc lấy thân,
Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm” 

Câu 4 (Thông hiểu – diễn giải, lí giải ý nghĩa phát ngôn): Em hiểu như thế nào về câu thơ:

“Rễ siêng không ngại đất nghèo,
Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù”

Câu thơ gợi cho em suy nghĩ gì về phẩm chất của con người Việt Nam?

Câu 5 (Thông hiểu – thái độ, cảm xúc, giọng điệu): Qua ngôn từ và giọng điệu của bài thơ, em cảm nhận được thái độ và tình cảm của nhà thơ Nguyễn Duy đối với cây tre và con người Việt Nam như thế nào?

Câu 6 (Thông hiểu – lí giải ý kiến, quan điểm của tác giả): Em hiểu như thế nào về tư tưởng mà tác giả thể hiện trong đoạn thơ:

“Chẳng may thân gãy cành rơi,
Vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng”?

Qua đó, tác giả muốn gửi gắm quan niệm gì về truyền thống dân tộc?

Câu 7 (Vận dụng thấp – đánh giá, bày tỏ thái độ): Em có đồng ý với quan điểm mà bài thơ gửi gắm: “Nòi tre đâu chịu mọc cong / Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường” không? Vì sao?

Câu 8 (Vận dụng cao – nêu quan điểm cá nhân, liên hệ): Từ nội dung bài thơ, em rút ra bài học gì cho bản thân trong cuộc sống hôm nay?

Câu 9 (Vận dụng cao – sáng tạo, mở rộng): Nếu được đặt tên khác cho bài thơ Tre Việt Nam, em sẽ đặt tên là gì? Giải thích lí do em chọn tên đó.

(Gợi ý: có thể là “Bài ca về sức sống Việt Nam”, “Người bạn tre”, “Dáng đứng Việt”…)

ĐỀ BÀI 7:

Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu:

Mẹ vẫn luôn ở đây để ôm con

Mẹ vẫn luôn ở đây để ôm con, con nhé
ngay cả khi con không còn là đứa trẻ
với đầy những tổn thương…

Mẹ vẫn luôn ở đây dù không còn ánh sáng nào nữa của ngọn đèn đường
để đợi bước chân của con về trong khuya tối
cứ đi thật chậm thôi con, rồi sẽ tới
ngoài kia cuộc đời dù ngông nghênh, xốc nổi
cứ yên tâm, con vẫn còn một mái nhà…

Mẹ không chắc trong lòng mẹ đang giữ lại bao nhiêu thứ tha
khi từng ngày từng năm từng tháng
mẹ đã dành nó để vuốt tóc con, ôm con vào lòng những khi con ngoảnh mặt
nhưng mẹ hứa mẹ sẽ cho hết
kể cả khi mẹ không còn gì…

Mẹ vẫn luôn ở đây như mọi khi
con vấp ngã, con ốm đau, con khóc quấy
mẹ biết rất nhiều lần con ghét mẹ đến mức không thèm nhìn dù vẫn thấy
trái tim của một đứa con, mẹ biết vẫn luôn là vậy
tìm cách từ chối những ân cần…

Mẹ vẫn luôn ở đây lúc con mỏi gối chồn chân
nhìn ra chung quanh biết cuộc đời xa lạ
con không cần làm gì và cũng không cần phải mặc cả
mẹ sinh ra con giống như thân cây nảy mầm một chiếc lá
đã có gốc rễ lo vun trồng…

Mẹ vẫn luôn ở đây để ôm con, con biết không!

(Trích Mẹ vẫn luôn ở đây để ôm con,… Nguyễn Phong Việt, Sao phải đau đến như vậy, NXB Văn hoá – Văn nghệ, 2017, tr.64,65)

Câu 1 (Nhận biết – nội dung văn bản): Nêu nội dung, chủ đề của bài thơ.

→ Gợi ý trả lời: Bài thơ ca ngợi tình mẫu tử, thể hiện sự yêu thương, che chở, và luôn đồng hành của mẹ đối với con trong mọi hoàn cảnh.

Câu 2 (Nhận biết – chi tiết, hình ảnh, từ ngữ): Hình ảnh nào trong bài thơ gợi cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Nêu lí do vì sao em chọn hình ảnh đó.

→ Gợi ý trả lời: Hình ảnh “Mẹ sinh ra con giống như thân cây nảy mầm một chiếc lá / đã có gốc rễ lo vun trồng…” ấn tượng vì ví von tinh tế về sự nuôi dưỡng và chăm sóc của mẹ, gợi cảm giác bình yên và ấm áp.

Câu 3 (Thông hiểu – diễn giải, lí giải ý nghĩa của một biện pháp tu từ): Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu thơ: “Mẹ sinh ra con giống như thân cây nảy mầm một chiếc lá / đã có gốc rễ lo vun trồng…”

→ Gợi ý trả lời: Đây là biện pháp so sánh con với chiếc lá, mẹ với thân cây. Tác dụng: nhấn mạnh sự che chở, chăm sóc tận tụy của mẹ, thể hiện tình cảm mẫu tử sâu sắc và bền chặt.

Câu 4 (Thông hiểu – diễn giải, lí giải ý nghĩa phát ngôn): Em hiểu như thế nào về câu thơ: “Mẹ vẫn luôn ở đây để ôm con, con biết không!”

→ Gợi ý trả lời: Câu thơ thể hiện sự hiện diện liên tục và tình yêu thương vô điều kiện của mẹ, mang đến cảm giác an toàn, được bảo vệ và được quan tâm cho con.

Câu 5 (Thông hiểu – thái độ, cảm xúc, giọng điệu): Qua ngôn từ và giọng điệu của bài thơ, em cảm nhận được thái độ, tình cảm của tác giả như thế nào?

→ Gợi ý trả lời: Giọng thơ dịu dàng, trìu mến; tác giả thể hiện lòng biết ơn, yêu thương và trân trọng tình mẫu tử; đồng thời gợi cảm giác ấm áp, bình yên.

Câu 6 (Thông hiểu – lí giải ý kiến, quan điểm của tác giả): Em hiểu như thế nào về ý kiến/tư tưởng mà tác giả thể hiện trong câu thơ:
“Mẹ biết rất nhiều lần con ghét mẹ đến mức không thèm nhìn dù vẫn thấy trái tim của một đứa con”

→ Gợi ý trả lời: Tác giả muốn nhấn mạnh tình yêu thương bao la, kiên nhẫn và thấu hiểu của mẹ, luôn bao dung ngay cả khi con hờn giận hay chống đối.

Câu 7 (Vận dụng thấp – đánh giá, bày tỏ thái độ): Em có đồng ý với quan điểm mà bài thơ gửi gắm: “Tình mẹ là sự hiện diện, che chở và luôn sẵn sàng bao dung cho con” không? Vì sao?

→ Gợi ý trả lời: Học sinh nêu đồng ý, giải thích qua cảm nhận cá nhân hoặc ví dụ thực tế về mẹ, gia đình, thể hiện khả năng đánh giá, nhận thức.

Câu 8: Trong cuộc sống, có những đứa con đôi khi tìm cách từ chối những ân cần của cha mẹ. Ở vị trí của một người con, theo em điều đó đáng chê trách hay có thể cảm thông? Vì sao?

Câu 9 (Vận dụng cao – nêu quan điểm cá nhân, liên hệ): Từ nội dung bài thơ, em rút ra bài học gì cho bản thân trong cuộc sống hôm nay?

→ Gợi ý trả lời: Học sinh liên hệ với chính bản thân, học cách yêu thương, biết ơn, trân trọng gia đình, quan tâm đến người thân, nuôi dưỡng tình cảm và trách nhiệm với người thân.

Câu 10 (Vận dụng cao – sáng tạo, mở rộng): Nếu được đặt tên khác cho bài thơ, em sẽ đặt tên là gì? Giải thích lí do em chọn tên đó.

→ Gợi ý trả lời: Có thể đặt là “Vòng tay mẹ”, “Mẹ – Nguồn ấm áp”, giải thích vì những tên này thể hiện trực tiếp tình yêu thương, che chở và sự hiện diện luôn luôn của mẹ.

Câu 11. Từ đoạn thơ trên em hãy viết một đoạn văn bàn về tình cảm và thái độ cần có của con cái đối với cha mẹ.

ĐỀ SỐ 8:

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:

LẶNG LẼ HỒI SINH

Sớm sớm
Vắng lặng từng con phố
Thi thoảng mấy chị, mấy bà
Đeo khẩu trang ra chợ
Công viên cũng lặng thinh
Không cầu lông, đi bộ
Ta tạm biệt hàng cây
Sẽ gặp sau mươi ngày nữa!
Cuộc sống vẫn bình yên trong mỗi căn nhà
Con vẫn học qua online trực tuyến
Bố, mẹ giao ban cơ quan qua máy tính
Cả nước đồng lòng đẩy lui cuộc chiến
Hiện hình trên màn ảnh ti-vi…
Phía ngoài bệnh viện trầm tư
Nhưng bên trong là nhịp chân hối hả
Vì mạng sống của hàng trăm người bệnh
Thầy thuốc đâu quản gian nguy
Vẫn biết lưỡi hái tử thần không ngoại trừ ai hết!
Tấm thiệp gửi đi rồi
Hôn lễ vẫn tạm lùi
Chú rể, cô dâu không áy náy
Tất cả vì hạnh phúc ngày mai!
Đám hiếu ít người đưa tiễn, chia tay
Nhưng vong linh người thân chứng giám
Sẽ mỉm cười thanh thản với cháu con:
Giữ sự sống cho những người ở lại!
Ơi mỗi người con đất Việt
Đã từng chiến thắng ngoại xâm
Nay thấm thía trong tâm:
Tự nguyện cách ly
Vì trường tồn cuộc sống
Lặng lẽ để hồi sinh
Cho những ngày thắng dịch!

(Trích Lặng lẽ để hồi sinh – Nguyễn Hồng Vinh, Hà Nội, 4/4/2021)

Câu 1 (Nhận biết – nội dung văn bản): Nêu nội dung, chủ đề của bài thơ.

→ Gợi ý: Bài thơ ca ngợi tinh thần đồng lòng, ý thức trách nhiệm của người dân và lực lượng y tế Việt Nam trong cuộc chiến chống đại dịch, thể hiện sự lặng lẽ hy sinh để bảo vệ mạng sống và hồi sinh cuộc sống bình yên.

Câu 2: (Nhận biết – chi tiết, hình ảnh, từ ngữ): Chỉ ra những việc làm thể hiện sự đồng lòng của cả nước để đẩy lùi dịch bệnh trong đoạn trích?

Câu 3 (Nhận biết – chi tiết, hình ảnh, từ ngữ): Hình ảnh nào trong bài thơ gợi cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Nêu lí do vì sao em chọn hình ảnh đó.

→ Gợi ý: Hình ảnh “Thầy thuốc đâu quản gian nguy / Vẫn biết lưỡi hái tử thần không ngoại trừ ai hết!” ấn tượng vì nhấn mạnh tinh thần dũng cảm, tận tâm của các y bác sĩ, đối diện với rủi ro để cứu chữa người bệnh.

Câu 4: Em hiểu thế nào về dòng thơ “Lặng lẽ để hồi sinh”?

Câu 5: Thông điệp ý nghĩa nhất em rút ra được qua đoạn trích trên là gì? Vì sao em chọn thông điệp đó?

Câu 6 (Thông hiểu – diễn giải, lí giải ý nghĩa của một biện pháp tu từ): Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu thơ: “Lặng lẽ để hồi sinh / Cho những ngày thắng dịch!”

→ Gợi ý: Đây là biện pháp ẩn dụ kết hợp nhân hoá, “lặng lẽ hồi sinh” tượng trưng cho nỗ lực âm thầm, kiên trì của mỗi người. Tác dụng: nhấn mạnh sự hy sinh thầm lặng nhưng đầy giá trị, gợi cảm xúc trân trọng, biết ơn.

Câu 4 (Thông hiểu – diễn giải, lí giải ý nghĩa phát ngôn): Em hiểu như thế nào về câu thơ: “Ơi mỗi con người đất Việt / Đã từng chiến thắng ngoại xâm / Nay thấm thía trong tâm / Tự nguyện cách ly / Vì trường tồn cuộc sống”

→ Gợi ý: Câu thơ ca ngợi tinh thần trách nhiệm, kỷ luật và lòng yêu nước của người dân, so sánh thử thách chống dịch với chiến thắng ngoại xâm, nhấn mạnh sự đồng lòng vì lợi ích cộng đồng.

Câu 5 (Thông hiểu – thái độ, cảm xúc, giọng điệu): Qua ngôn từ và giọng điệu của bài thơ, em cảm nhận được thái độ, tình cảm của tác giả như thế nào?

→ Gợi ý: Giọng thơ trang nghiêm, trân trọng, tự hào; tác giả thể hiện sự biết ơn, cảm phục đối với những đóng góp thầm lặng của con người, đồng thời khơi gợi tinh thần lạc quan, hy vọng.

Câu 6 (Thông hiểu – lí giải ý kiến, quan điểm của tác giả): Hãy nêu tác dnjg của việc miêu tả trong câu thơ: “Hiện hình trên màn ảnh ti-vi… / Phía ngoài bệnh viện trầm tư / Nhưng bên trong là nhịp chân hối hả / Vì mạng sống của hàng trăm người bệnh”

→ Gợi ý: Tác dụng của việc miêu tả trong câu thơ: Tạo hình ảnh sinh động, cụ thể, trực quan; khơi gợi cảm xúc, tâm trạng của cả không gian và con người nhằm tôn vinh tinh thần tận tụy, ý nghĩa của việc kịp thời cứu sống người bệnh. Đồng thời thể hiện tình người, lòng nhân ái và tinh thần nỗ lực trong công việc cứu người.

Câu 7 (Vận dụng cao – nêu quan điểm cá nhân, liên hệ): Từ nội dung bài thơ, em rút ra bài học gì cho bản thân trong cuộc sống hôm nay?

→ Gợi ý trả lời: Học sinh có thể liên hệ tới việc học tập kỷ luật, ý thức trách nhiệm, tinh thần đồng lòng, biết hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung, trân trọng sự lặng lẽ đóng góp của mọi người xung quanh.

Câu 8 (Vận dụng cao – sáng tạo, mở rộng): Nếu được đặt tên khác cho bài thơ, em sẽ đặt tên là gì? Giải thích lí do em chọn tên đó.

→ Gợi ý trả lời: Có thể đặt là “Nhịp sống thầm lặng”, “Để hồi sinh”, vì những tên này thể hiện tinh thần âm thầm hy sinh, đồng lòng vượt khó để bảo vệ và hồi sinh cuộc sống.

Câu 9. Từ nội dung phần Đọc hiểu, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về vai trò của tình đoàn kết trong cuộc sống.

QUÊ CÁT

(Nguyễn Trọng Tạo)

Quê cát đựng một trời gió cát
Bãi lau thưa nhọn hoắt nắng hè
Nhà bạn nhỏ bên kia con đường đất
Mà muốn sang, tìm trước bóng cây che.

Quê cát những thân tre thắp lửa
Mỗi trưa hè đẩy cửa nhìn ra
Cây rơm nắng vàng hươm sắc lúa
Một vùng trưa chan chứa tiếng gà.

Quê cát những thân dừa cặm cụi
Như mẹ hiền sớm tối nuôi con
Chịu cát bỏng một đời thân mẹ
Vẫn quanh năm ngọt nước cho buồng non

Quê cát nắng từng cơn bỏng rát
Mà quân thù hòng cướp giọt nước trong
Chúng đâu hiểu từ trong lòng cát
Đạn bất ngờ thiêu chúng giữa tầng không.

Xác máy bay cùng hố bom tội lỗi
Cát cứ vùi như cát có bàn tay
Lớp trẻ chúng tôi lớn lên làm chiến sĩ
Cát quê hương thành chuyện kể đường dài…

Diễn Châu, 1969

Câu 1. (Nhận biết – nội dung văn bản) Nêu nội dung, chủ đề chính của bài thơ “Quê cát”.

Câu 2. (Nhận biết – chi tiết, hình ảnh, từ ngữ). Hình ảnh nào trong bài thơ gợi cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao em chọn hình ảnh đó?

Câu 3. (Thông hiểu – diễn giải, lí giải ý nghĩa của một biện pháp tu từ) Xác định và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ: “Quê cát những thân dừa cặm cụi / Như mẹ hiền sớm tối nuôi con”

Câu 4. (Thông hiểu – diễn giải, lí giải ý nghĩa hình ảnh, chi tiết). Em hiểu như thế nào về ý nghĩa của câu thơ: “Chịu cát bỏng một đời thân mẹ / Vẫn quanh năm ngọt nước cho buồng non”?

Câu 5. (Thông hiểu – tình cảm, cảm xúc của tác giả) Qua ngôn từ và giọng điệu của bài thơ, em cảm nhận được tình cảm, thái độ của tác giả đối với quê hương như thế nào?

Câu 6. (Thông hiểu – lí giải ý kiến, tư tưởng của tác giả). Em hiểu như thế nào về tư tưởng mà tác giả thể hiện trong hai câu thơ sau: “Lớp trẻ chúng tôi lớn lên làm chiến sĩ / Cát quê hương thành chuyện kể đường dài…”

Câu 7. (Vận dụng thấp – đánh giá, bày tỏ thái độ). Em có đồng ý với quan điểm mà bài thơ gửi gắm: “Những gian khổ, khắc nghiệt của quê hương chính là nơi nuôi dưỡng tâm hồn con người Việt Nam kiên cường, nhân hậu”. Vì sao?

Câu 8. (Vận dụng cao – liên hệ, rút ra bài học). Từ nội dung bài thơ, em rút ra được bài học gì cho bản thân về thái độ sống và tình yêu quê hương trong cuộc sống hôm nay?