Phân tích chương truyện ĐẶT TÊN CHO THẾ GIỚI (Chương 3, Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, Nguyễn Nhật Ánh)
Dàn bài chi tiết:
I. MỞ BÀI:
– Dẫn dắt vấn đề: Tuổi thơ không chỉ là những trò chơi hồn nhiên mà còn là thế giới của trí tưởng tượng, của khát vọng tự do và mong muốn được khẳng định bản thân trước những khuôn mẫu cứng nhắc của người lớn.
– Giới thiệu văn bản: Với giọng văn hóm hỉnh, tinh nghịch nhưng sâu sắc và giàu chất triết lí, chương Đặt tên cho thế giới (trích Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, Nguyễn Nhật Ánh) đã tái hiện sinh động thế giới trẻ thơ với cách nhìn ngộ nghĩnh, sáng tạo, qua đó thể hiện quan niệm riêng của trẻ em về cuộc sống.
II. THÂN BÀI:
1. Khái quát nội dung văn bản
– Văn bản kể lại việc nhóm bạn nhỏ (tôi, Hải cò, Tí sún, Tủn) nảy ra ý tưởng đặt lại tên cho mọi sự vật trong thế giới xung quanh.
– Việc “đặt tên cho thế giới” xuất phát từ sự phản kháng trước những quy ước, khuôn mẫu cứng nhắc của người lớn.
– Thông qua trò chơi đặt tên, nhóm bạn đã tạo dựng nên một thế giới riêng đầy ngộ nghĩnh, hài hước và khác biệt, nơi mọi quy ước quen thuộc bị đảo lộn, mọi sự vật đều có thể mang một tên gọi mới. Thế giới ấy vừa mang màu sắc trẻ thơ hồn nhiên, vừa cho thấy trí tưởng tượng phong phú và tinh thần sáng tạo mạnh mẽ của các em
2. Phân tích nội dung, chủ đề văn bản
a. Khát vọng tự do và giá trị riêng của trẻ thơ:
– Trẻ em không muốn sống hoàn toàn theo sự sắp đặt của người lớn: “Tụi mình cần phải chứng tỏ tụi mình có giá trị riêng”
– Việc đổi tên sự vật là cách trẻ em khẳng định cái tôi, thể hiện quyền được suy nghĩ khác, nhìn thế giới theo cách riêng.
b. Tư duy ngây thơ nhưng giàu triết lí:
– Những lập luận tưởng chừng ngớ ngẩn lại đặt ra vấn đề sâu sắc về tính quy ước của ngôn ngữ và cuộc sống: “Nếu người đầu tiên gọi con chó là cái bàn ủi thì bây giờ chúng ta cũng gọi nó là cái bàn ủi”.
– Trẻ em đặt câu hỏi cho những điều người lớn coi là hiển nhiên.
– Qua đó, tác giả đặt ra vấn đề sâu sắc:
- Những quy ước trong cuộc sống vốn mang tính tương đối.
- Con người thường quen chấp nhận mà ít khi đặt câu hỏi “vì sao”.
c. Thế giới tuổi thơ hồn nhiên, vui nhộn
– Những cách gọi ngộ nghĩnh, lạ lẫm, gây cười: gọi miệng là “cánh tay”, con chó là “cái bàn ủi”…
– Các đoạn đối thoại tự nhiên, hài hước, thể hiện trí tưởng tượng phong phú của trẻ nhỏ, khiến không khí truyện sinh động, mang đậm chất trẻ thơ.
– Thế giới ấy khiến người lớn bước vào cũng có cảm giác “lạc vào một hành tinh khác.
d. Ý nghĩa nội dung:
– Ca ngợi trí tưởng tượng phong phú và sức sáng tạo của trẻ thơ.
– Nhắc nhở người lớn cần tôn trọng suy nghĩ, cảm xúc và thế giới riêng của trẻ em.
– Gợi cho người đọc suy ngẫm về sự tự do trong tư duy và cách nhìn cuộc sống.
3. Đặc sắc nghệ thuật
– Ngôi kể: Ngôi thứ nhất (“tôi”) → tạo cảm giác chân thực, gần gũi.
– Cốt truyện: Đơn giản, xoay quanh một ý tưởng nhỏ nhưng giàu ý nghĩa.
– Đối thoại: Sinh động, tự nhiên, mang tính kịch và gây cười.
– Miêu tả tâm lí: Tinh tế, phù hợp với tâm lí trẻ em, thể hiện rõ sự bức bối, khát khao đổi khác và niềm hứng khởi khi tạo ra thế giới riêng.
– Giọng văn: Hóm hỉnh, tinh nghịch, nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa chiều sâu triết lí.
– Ngôn ngữ: Gần gũi với lời nói trẻ em, giàu tính khẩu ngữ.
– Chi tiết nghệ thuật tiêu biểu: Ý tưởng “đặt tên lại cho thế giới”. Hình ảnh “lạc vào một hành tinh khác” → biểu tượng cho thế giới riêng của trẻ thơ.
4. Đánh giá, liên hệ.
– Văn bản thể hiện rõ phong cách Nguyễn Nhật Ánh: viết về tuổi thơ bằng sự thấu hiểu, trân trọng và yêu thương.
– Gợi nhắc người đọc nhớ lại tuổi thơ của chính mình, từng muốn sống khác, nghĩ khác.
– Liên hệ bản thân: học cách nhìn cuộc sống bằng con mắt sáng tạo, không máy móc, rập khuôn trong suy nghĩ.
III. KẾT BÀI:
– Khẳng định giá trị tác phẩm: Đặt tên cho thế giới là một văn bản giàu ý nghĩa, vừa hài hước, hóm hỉnh vừa sâu sắc, gợi suy nghĩ, thể hiện sinh động thế giới nội tâm trẻ thơ.
– Rút ra thông điệp: Trẻ em cần được tôn trọng, được lắng nghe và có quyền nhìn thế giới theo cách của riêng mình.
– Cảm nhận cá nhân: Văn bản giúp bản thân biết trân trọng trí tưởng tượng tuổi thơ, sống cởi mở hơn, dám suy nghĩ độc lập và sáng tạo trong cuộc sống.
Bài văn tham khảo:
- Mở bài:
Tuổi thơ không chỉ là khoảng thời gian của những trò chơi hồn nhiên, vô tư mà còn là thế giới của trí tưởng tượng phong phú, của những suy nghĩ khác biệt và khát vọng được tự do khẳng định bản thân. Trong thế giới ấy, trẻ em luôn có nhu cầu nhìn cuộc sống theo cách riêng, không hoàn toàn chấp nhận những khuôn mẫu cứng nhắc do người lớn áp đặt. Với giọng văn hóm hỉnh, tinh nghịch nhưng sâu sắc và giàu chất triết lí, chương Đặt tên cho thế giới trích từ tác phẩm Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ của Nguyễn Nhật Ánh đã tái hiện sinh động thế giới trẻ thơ đầy sáng tạo, đồng thời thể hiện quan niệm độc đáo của trẻ em về cuộc sống và các quy ước xã hội.
- Thân bài:
Văn bản kể lại câu chuyện về nhóm bạn nhỏ gồm “tôi”, Hải cò, Tí sún và Tủn. Sau khi miễn cưỡng chấp nhận những quy tắc cứng nhắc của người lớn, đặc biệt trong học tập, các em nảy ra ý tưởng đặt lại tên cho mọi sự vật xung quanh. Con gà, cuốn tập hay cái miệng đều được gọi bằng những tên khác lạ, ngược đời. Trò chơi ấy xuất phát từ sự phản kháng hồn nhiên của trẻ thơ trước các khuôn mẫu sẵn có, đồng thời tạo nên một thế giới riêng đầy ngộ nghĩnh, hài hước, thể hiện trí tưởng tượng phong phú và khát vọng tự do của tuổi thơ. Thông qua đó, các em đã tạo dựng nên một thế giới riêng đầy ngộ nghĩnh, hài hước và khác biệt, một thế giới mà mọi quy ước quen thuộc đều bị đảo lộn, phản ánh trí tưởng tượng phong phú và tinh thần sáng tạo mạnh mẽ của tuổi thơ.
Đặt tên cho thế giới thể hiện rõ khát vọng tự do và mong muốn khẳng định giá trị riêng của trẻ thơ. Trong lời tuyên bố đầy khí thế của nhân vật “tôi”: “Tụi mình cần phải chứng tỏ tụi mình có giá trị riêng”, người đọc nhận ra một tinh thần phản biện rất trẻ con nhưng cũng rất con người. Trẻ em không muốn sống hoàn toàn theo sự sắp đặt của người lớn, không muốn chỉ tiếp nhận thế giới bằng những tên gọi và quy ước đã được định sẵn. Việc đổi tên sự vật trở thành một hành động mang tính biểu tượng: đó là cách các em khẳng định cái tôi, thể hiện quyền được suy nghĩ khác, nhìn cuộc sống theo cách riêng của mình. Dù chỉ là một trò chơi, nhưng đằng sau nó là nhu cầu chính đáng của trẻ em: nhu cầu được công nhận, được tôn trọng và được tự do trong tư duy.
Bên cạnh đó, văn bản còn cho thấy tư duy ngây thơ nhưng giàu chất triết lí của trẻ nhỏ. Những lập luận tưởng chừng ngớ ngẩn như: “Nếu người đầu tiên gọi con chó là cái bàn ủi thì bây giờ chúng ta cũng gọi nó là cái bàn ủi” lại đặt ra một vấn đề rất sâu sắc về tính quy ước của ngôn ngữ và đời sống. Qua cách lập luận này, trẻ em vô tình chạm tới bản chất của ngôn ngữ: tên gọi không phải là bản chất của sự vật mà chỉ là sản phẩm của sự thỏa thuận xã hội. Từ đó, Nguyễn Nhật Ánh khéo léo gợi lên một suy ngẫm mang tính triết học: nhiều điều trong cuộc sống mà con người coi là hiển nhiên thực chất chỉ là những quy ước được chấp nhận từ lâu. Con người quen tuân thủ mà ít khi đặt câu hỏi “vì sao”, trong khi trẻ em, với cái nhìn trong trẻo, lại dám nghi ngờ và đặt vấn đề.
Không chỉ mang ý nghĩa tư tưởng, Đặt tên cho thế giới còn tái hiện sinh động một thế giới tuổi thơ hồn nhiên, vui nhộn và đầy tiếng cười. Những cách gọi sự vật ngộ nghĩnh như gọi cái miệng là “cánh tay”, gọi con chó là “cái bàn ủi” tạo nên những tình huống hài hước tự nhiên. Các đoạn đối thoại giữa các nhân vật diễn ra linh hoạt, sinh động, thể hiện rõ trí tưởng tượng phong phú và tinh thần nghịch ngợm của trẻ nhỏ. Không khí truyện vì thế luôn rộn ràng, tươi vui, đúng với đặc trưng của thế giới tuổi thơ. Chính nhân vật “tôi” cũng khẳng định rằng người lớn nếu bước vào thế giới ấy sẽ có cảm giác như “lạc vào một hành tinh khác” – một hình ảnh giàu tính biểu tượng cho sự khác biệt giữa thế giới trẻ thơ và thế giới người lớn.
Qua việc “đặt tên cho thế giới” của các bạn nhỏ, tác phẩm ca ngợi trí tưởng tượng phong phú và sức sáng tạo vô hạn của trẻ em; đồng thời nhắc nhở người lớn cần tôn trọng suy nghĩ, cảm xúc và thế giới tinh thần riêng của trẻ thơ. Qua đó, văn bản gợi cho người đọc suy ngẫm về sự tự do trong tư duy, về cách nhìn cuộc sống không rập khuôn, máy móc mà linh hoạt, cởi mở hơn.
Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, tạo cảm giác chân thực, gần gũi như một dòng hồi ức được kể lại. Cốt truyện đơn giản, xoay quanh một ý tưởng nhỏ nhưng giàu ý nghĩa tư tưởng. Đối thoại được xây dựng tự nhiên, mang tính kịch, góp phần tạo tiếng cười và làm nổi bật tính cách nhân vật. Nghệ thuật miêu tả tâm lí tinh tế, phù hợp với lứa tuổi, thể hiện rõ sự bức bối trước khuôn mẫu và niềm hứng khởi khi trẻ em được sống trong thế giới riêng của mình. Giọng văn hóm hỉnh, tinh nghịch nhưng không hời hợt, mà ẩn chứa chiều sâu triết lí. Ngôn ngữ gần gũi với lời nói trẻ em, giàu tính khẩu ngữ, tạo cảm giác đời thường, thân quen. Đặc biệt, chi tiết “đặt tên lại cho thế giới” và hình ảnh “lạc vào một hành tinh khác” là những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu, góp phần làm nổi bật chủ đề tác phẩm.
Chương truyện Đặt tên cho thế giới đã thể hiện rõ phong cách đặc trưng của Nguyễn Nhật Ánh: viết về tuổi thơ bằng sự thấu hiểu, trân trọng và yêu thương. Văn bản không chỉ gợi nhắc người đọc nhớ lại tuổi thơ của chính mình – từng có lúc muốn sống khác, nghĩ khác – mà còn giúp mỗi người học cách nhìn cuộc sống bằng con mắt sáng tạo, không rập khuôn.
- Kết bài:
Tóm lại, Đặt tên cho thế giới là một văn bản giàu ý nghĩa, vừa hài hước, hóm hỉnh vừa sâu sắc và gợi suy nghĩ. Qua câu chuyện tưởng chừng ngây ngô của trẻ em, Nguyễn Nhật Ánh đã gửi gắm một thông điệp nhân văn: trẻ em cần được tôn trọng, được lắng nghe và có quyền nhìn thế giới theo cách riêng của mình. Tác phẩm giúp tôi nhận ra rằng trí tưởng tượng không phải là điều viển vông hay vô ích, mà chính là nền tảng quan trọng của tư duy độc lập và sáng tạo. Đồng thời, văn bản cũng nhắc nhở tôi dám nghĩ khác, dám nhìn cuộc sống bằng nhiều góc độ mới mẻ, linh hoạt hơn trong suy nghĩ và chủ động hơn trong hành động. Chính điều đó giúp mỗi cá nhân không ngừng hoàn thiện bản thân, nuôi dưỡng khả năng sáng tạo và giữ được sự tươi mới trong tâm hồn giữa đời sống nhiều áp lực hôm nay.
