Đọc văn bản sau:
CẦU VÒNG
| Cầu vồng là hiện tượng quang học thiên nhiên mà bản chất là sự tán sắc ánh sáng Mặt Trời khi khúc xạ và phản xạ qua các giọt nước mưa. Cầu vồng thực ra có rất nhiều màu sắc, trong đó có 7 màu sắc nổi bật là đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. |
(1) Vì sao có cầu vồng?
Trên thực tế, cầu vồng không phải là một vật thể xác định, mà nó là hình ảnh phản chiếu của ánh sáng Mặt Trời qua những giọt nước trong không khí, hiện tượng này còn được gọi là sự khúc xạ ánh sáng. Ánh sáng Mặt Trời là một hỗn hợp các màu sắc hòa trộn vào nhau mà mắt chúng ta không thể phát hiện ra các màu sắc này. Chỉ khi được chiếu qua một lăng kính thủy tinh, các tia ánh sáng bị bẻ cong hay còn gọi là khúc xạ để tạo thành một dải màu sắc liên tục mà ta gọi là quang phổ. Do các tia màu đỏ bị bẻ cong ít nhất, sau đó đến các tia màu cam, vàng, xanh lá cây, xanh lam và cuối cùng là tia màu tím bị bẻ cong nhiều nhất.
Các giọt nước cũng có thể thay thế vai trò của một lăng kính. Khi ánh sáng Mặt Trời đi qua lăng kính, các tia sáng bị bẻ cong và sau đó bị phản xạ lại và đi ra ngoài giọt nước theo một góc 42 độ. Điều đó giải thích cho việc chúng ta chỉ có thể nhìn thấy cầu vồng khi quay lưng lại với Mặt Trời và nhìn theo một góc 42 độ so với ánh sáng Mặt Trời.
Hiện tượng khúc xạ trên xảy ra đối với hàng triệu giọt nước được chiếu sáng bởi Mặt Trời, do đó cầu vồng không phải là duy nhất. Tuy nhiên, chúng ta chỉ có thể nhìn thấy một cầu vồng tại cùng một thời điểm. Đó là do góc 42 độ mà chúng ta đã nói ở trên. Mắt của chúng ta chỉ có thể nhìn thấy những tia khúc xạ được tạo bởi các giọt nước mưa mà có một góc 42 độ so với ánh sáng Mặt Trời. Cầu vồng không phải duy nhất, khi nhìn ở một địa điểm khác chúng ta sẽ thấy một cầu vồng hoàn toàn khác.
(2) Điều đặc biệt về cầu vồng
Cầu vồng xuất hiện khi Mặt Trời ở phía sau lưng bạn và mưa rơi xuống trước mặt bạn. Cầu vồng thực sự là một vòng tròn khép kín, có điều bạn không thể nhìn thấy vì sự cản trở của đường chân trời.
Đôi khi chúng ta nhìn thấy cầu vồng đôi gồm cầu vồng chính và cầu vồng phụ màu nhạt hơn. Đó là do sự nhiễu xạ ánh sáng giúp chúng ta nhìn thấy được cả góc 52 độ so với ánh sáng Mặt Trời. Nếu như cầu vồng chính có dải màu đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím thì cầu vồng phụ có dải màu ngược lại.
Hầu hết chúng ta đều thấy cầu vồng xuất hiện vào ban ngày nhờ có ánh sáng Mặt Trời. Tuy nhiên, đôi khi xuất hiện những cầu vồng vào ban đêm mà các nhà thiên văn học gọi là Moonbow, vì nó được tạo bởi ánh sáng của Mặt trăng. Moonbow thường xuất hiện tại các hòn đảo nhiệt đới như vùng Caribbean, nơi có mưa lớn vào ban đêm.
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Phần sao chữ đậm nghiêng ngay dưới nhan đề bài viết có tác dụng như thế nào?
Câu 2. Mục đích chính của văn bản trên là gì?
Câu 3. Cách giải thích nào chính xác nhất về sự xuất hiện của cầu vồng?
Câu 4. Vì sao con người chỉ nhìn thấy cầu vồng khi quay lưng lại với Mặt Trời?
Câu 5. Tìm một từ Hán Việt có trong đoạn văn sau và giải nghĩa từ Hán Việt đó:
“Cầu vồng là hiện tượng quang học thiên nhiên mà bản chất là sự tán sắc ánh sáng Mặt Trời khi khúc xạ và phản xạ qua các giọt nước mưa. Cầu vồng thực ra có rất nhiều màu sắc, trong đó có 7 màu sắc nổi bật là đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím”.
Câu 6. Xác định và nêu vai trò của một phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản.
Câu 7. Theo em, khám phá hiện tượng tự nhiên có ý nghĩa như thế nào với con người? Viết khoảng 5 – 7 câu.
* GỢI Ý TRẢ LỜI:
Câu 1. Phần chữ in đậm nghiêng ngay dưới nhan đề phần sapo. Sap có tác dụng giới thiệu, khái quát nội dung chính của văn bản, giúp người đọc nắm nhanh kiến thức cơ bản về hiện tượng cầu vồng (bản chất, nguyên nhân, màu sắc) và định hướng cách tiếp nhận thông tin khoa học trong bài. DDoogf thời gay chú ý cho người đọc.
Câu 2. Mục đích chính của văn bản là: Cung cấp thông tin về hiện tượng cầu vòng (giải thích một cách khoa học, rõ ràng hiện tượng cầu vồng, từ nguyên nhân hình thành, điều kiện quan sát đến những đặc điểm đặc biệt của cầu vồng). Qua đó giúp người đọc hiểu rõ về hiện tượng, chiêm ngưỡng hiện tượng đúng thời điểm.
Câu 3. Cách giải thích chính xác nhất về sự xuất hiện của cầu vồng:
– Cầu vồng xuất hiện do ánh sáng Mặt Trời bị khúc xạ, phản xạ và tán sắc khi đi qua các giọt nước mưa, giống như khi ánh sáng đi qua lăng kính, tạo thành dải màu quang phổ.
Câu 4. Vì sao con người chỉ nhìn thấy cầu vồng khi quay lưng lại với Mặt Trời?
– Vì ánh sáng sau khi đi qua giọt nước mưa đi ra ngoài theo một góc 42 độ so với ánh sáng Mặt Trời, nên mắt người chỉ nhìn thấy cầu vồng khi đứng quay lưng về phía Mặt Trời.
Câu 5.
“Cầu vồng là hiện tượng quang học thiên nhiên mà bản chất là sự tán sắc Mặt Trời khi khúc xạ và phản xạ qua các giọt nước mưa. Cầu vồng thực ra có rất nhiều màu sắc, trong đó có 7 màu sắc nổi bật là đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím”.
– Từ Hán Việt: hiện tượng, quang học, thiên nhiên, bản chất, tán sắc, ánh sáng, khúc xạ, phản xạ, nổi bật.
– Giải nghĩa: Hiện tượng là sự việc, sự vật hoặc quá trình xảy ra trong tự nhiên hay xã hội mà con người có thể quan sát, nhận biết được.
Câu 6. Xác định và nêu vai trò của một phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng trong văn bản.
– Phương tiện phi ngôn ngữ: Hình ảnh cầu vòng xuất hiện sau cơn mưa.
– Tác dụng: Giúp minh họa và làm rõ thông tin về cầu vồng. Tăng tính trực quan, sinh động, giúp người đọc dễ hiểu, dễ nhớ thông tin. Thu hút sự chú ý, tạo hứng thú đọc và nâng cao hiệu quả truyền đạt của văn bản
Câu 7. Khám phá các hiện tượng tự nhiên giúp con người hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh và quy luật vận hành của tự nhiên. Nhờ đó, con người có thể ứng dụng kiến thức khoa học vào đời sống, phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Việc tìm hiểu tự nhiên còn khơi gợi trí tò mò, niềm say mê học hỏi, góp phần phát triển tư duy khoa học. Đồng thời, nó giúp con người biết trân trọng, bảo vệ môi trường sống. Những khám phá ấy còn làm phong phú thêm đời sống tinh thần của con người.
