ÁO TẾT
Con bé Em cười tủm tỉm khi nghĩ tới cái áo đầm màu hồng mà má nó mới mua cho:
– Tết này, mình mà mặc cái áo đó đi chơi, đẹp như tiên cho mà coi.
Nó nghĩ và nó muốn chia sẻ với con Bích, bạn nó.
Con Bích ở trong hẻm, nhà nó nghèo, má nó đi bán bắp nướng ngoài đầu hẻm, con bé Em thích con Bích vì nó hiền, với lại ngồi kế nhau từ lớp một tới lớp năm, làm sao mà không thân cho được. Hôm hai mươi sáu, học buổi cuối năm, hai đứa nôn Tết quá trời nên tính trước, nếu mùng một con bé Em đi về ngoại thì mùng hai hai đứa đi tới nhà cô giáo. Bây giờ con bé Em tính trong đầu, tới bữa đó chắc nhiều bạn nữa, cho nên nó sẽ mặc cái áo đầm mới thắt nơ, bâu viền kim tuyến cho tụi bạn lé con mắt luôn.
Con Bích đang ngồi nướng bắp thế cho má nó đi xách cặn cho heo. Bé Em muốn khoe liền nhưng bày đặt nói gièm:
– Còn mấy ngày nữa Tết rồi hen, mầy có đồ mới chưa?
– Có, má tao đưa vải cho cô Ba thợ cắt rồi, má tao nói gần Tết đồ nhiều, dồn đống, chắc tới hai mươi tám mới lấy được.
– Vậy mầy được mấy bộ?
– Có một bộ hà.
Con bé Em trợn mắt:
– Ít quá vậy?
– Con Út Mót với Con Út Hết được hai bộ. Tao lớn rồi, nhường cho tụi nó.
– Vậy à?
Bé Em mất hứng hẳn, nó lựng khựng nửa muốn khoe, nửa muốn không. Nhưng rõ ràng là con Bích không quên nó:
– Còn mầy?
– Bốn bộ. Má tao mua cho đủ mặc từ mùng một tới mùng bốn, bữa nào cũng mặc đồ mới hết trơn. Trong đó có bộ đầm hồng nổi lắm, hết sẩy luôn.
– Mầy sướng rồi.
Con Bích nói xong vẫn cười nhưng mắt nó xịu xuống, buồn hẳn. Nhà nó nghèo, sao bì được với nhà con bé Em. Hồi nhỏ nó chuyên mặc áo con trai của anh hai nó để lại. Áo nó thì chuyền cho mấy đứa em, tới con Út Hết là đồ đã cũ mèm, mỏng tang, kéo nhẹ cũng rách. Được cái mấy chị em nó biết thân, lo học chớ không so đo chuyện cũ mới. Má nó nói hoài: “Nhà mình nghèo quá hà, ráng vài năm nữa, khá giả rồi má sắm cho”. Con bé Em nhìn con Bích lom lom rồi cúi xuống, trở trở trái bắp nướng:
– Bộ đồ mầy may chắc đẹp lắm, bữa mùng hai mầy mặc bộ đó đi nhà cô hen?
Rồi tới mùng một, mùng hai, bé Em lại rủ con Bích đi chơi. Hai đứa mặc đồ hơi giống nhau, chỉ khác là con Bích mặc áo trắng bâu sen, con bé Em thì mặc áo thun có in hình mèo bự. Cô giáo tụi nó khen:
– Coi hai đứa lớn hết trơn rồi, cao nhòng.
Hai đứa cười. Lúc đó con bé Em nghĩ thầm, mình mà mặc bộ đầm hồng, thế nào cũng mất vui. Bạn bè phải vậy chớ. Đứa mặc áo đẹp, đứa mặc áo xấu coi gì được, vậy sao coi là bạn thân. Nhưng Bích lại nghĩ khác, bé Em thương bạn như vậy, tốt như vậy, có mặc áo gì Bích vẫn quý bé em. Thiệt đó.
(Nguyễn Ngọc Tư, in trong Bánh trái mùa xưa, NXB Văn học)
* Chú thích: Nguyễn Ngọc Tư sinh năm 1976, quê ở Cà Mau, là nữ nhà văn trẻ của Hội nhà văn Việt Nam. Các tác phẩm chính: “Giao thừa” (tập truyện ngắn, 2003); “Cánh đồng bất tận” (tập tạp văn, 2005); “Khói trời lộng lẫy” (tập truyện ngắn, 2010); “Sông” (tiểu thuyết, 2012); “Đảo” (tập truyện ngắn, 2014)…
Với niềm đam mê viết lách, chị miệt mài viết như một cách giải tỏa và thể nghiệm, chị biết rằng chị muốn viết về những điều gần gũi nhất xung quanh cuộc sống của mình. Giọng văn chị đậm chất Nam bộ, là giọng kể mềm mại mà sâu cay về những cuộc đời éo le, những số phận chìm nổi. Cái chất miền quê sông nước ngấm vào các tác phẩm, thấm đẫm cái tình của làng, của đất, của những con người chân chất hồn hậu nhưng ít nhiều gặp những bất hạnh.
“Áo tết” là một truyện ngắn nhẹ nhàng mà sâu sắc của nhà văn Nam Bộ Nguyễn Ngọc Tư. Truyện tuy ngắn, giản dị nhưng chứa đựng nhiều thông điệp nhân văn, đặc biệt là về tình bạn, lòng nhân hậu và sự đồng cảm giữa những đứa trẻ.
* Tóm tắt nội dung:
Bé Em háo hức chờ Tết vì được mẹ mua cho bốn bộ đồ mới, trong đó có một chiếc đầm màu hồng rất đẹp. Em muốn khoe với Bích, cô bạn thân học cùng lớp, nhưng khi biết Bích chỉ có một bộ đồ mới – lại là vải mẹ đưa cho thợ may – Em cảm thấy ngại.
Đến ngày mùng hai, Em chọn mặc bộ đồ giản dị hơn để cùng Bích đến thăm cô giáo, không mặc chiếc đầm hồng như đã dự định. Hành động nhỏ ấy thể hiện tấm lòng biết quan tâm, chia sẻ, đặt tình bạn lên trên niềm vui cá nhân.
Bích cũng hiểu và trân trọng tấm lòng ấy — bởi với nó, tình bạn chân thành quý giá hơn mọi bộ áo đẹp ngày Tết.
* Nhân vật và ý nghĩa
1. Bé Em
– Là một cô bé hồn nhiên, đáng yêu, nhưng biết suy nghĩ, biết đặt mình vào vị trí của người khác.
– Khi nhận ra bạn mình nghèo hơn, Em không khoe khoang mà chọn cách giữ gìn niềm vui chung, thể hiện sự tinh tế và nhân hậu.
→ Biểu tượng cho tấm lòng trong sáng, vị tha, giàu yêu thương của trẻ thơ.
2. Bích
– Nhà nghèo nhưng chăm chỉ, hiền lành, lễ phép, không ghen tị với bạn.
– Dù buồn vì hoàn cảnh, Bích vẫn trân quý tấm lòng của Em.
→ Biểu tượng cho nghị lực, sự khiêm nhường và tấm lòng bao dung.
* Chủ đề và thông điệp
– Truyện thể hiện tình bạn trong sáng, chân thành giữa những đứa trẻ, vượt lên trên sự khác biệt về vật chất.
– Qua đó, tác giả gửi gắm thông điệp: Giá trị của con người không nằm ở vẻ ngoài hay của cải, mà ở tấm lòng biết yêu thương, chia sẻ và đồng cảm với người khác. Đồng thời, truyện cũng phản ánh cuộc sống giản dị nhưng đong đầy tình người ở miền quê Nam Bộ, nơi những đứa trẻ nghèo vẫn nuôi dưỡng tâm hồn đẹp.
* Nghệ thuật
- Ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi, mang đậm hơi thở Nam Bộ.
- Miêu tả tâm lý tinh tế, đặc biệt là những rung động nhỏ của trẻ thơ.
- Cốt truyện đơn giản nhưng giàu ý nghĩa nhân văn.
⇒ “Áo Tết” là một câu chuyện nhỏ mà ấm áp. Trong niềm háo hức ngày Tết, người đọc không chỉ thấy nụ cười của trẻ thơ mà còn cảm nhận được ánh sáng của lòng nhân ái, của tình bạn chân thành – những điều giản dị mà làm nên vẻ đẹp của cuộc sống.
