CẢNH RỪNG VIỆT BẮC
Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay,
Vượn hót chim kêu suốt cả ngày,
Khách đến thì mời ngô nếp nướng,
Săn về thường chén thịt rừng quay,
Non xanh, nước biếc tha hồ dạo,
Rượu ngọt, chè tươi mặc sức say.
Kháng chiến thành công ta trở lại,
Trăng xưa, hạc cũ với xuân này.
Năm 1947
(Hồ Chí Minh – Thơ, NXB Văn học, Hà Nội, 1970)
Dàn bài phân tích nội dung và nghệ thuật bài thơ “Cảnh rừng Việt Bắc”
I. Mở bài:
– Giới thiệu về Việt Bắc – căn cứ địa cách mạng trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, gắn liền với cuộc sống gian khổ nhưng đầy nghĩa tình của quân dân ta.
– Giới thiệu bài thơ Cảnh rừng Việt Bắc của Hồ Chí Minh – một bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống, đồng thời thể hiện niềm tin vào chiến thắng và ngày mai tươi sáng.
II. Thân bài
1. Phân tích nội dung bài thơ
a. Cảnh sắc thiên nhiên Việt Bắc tươi đẹp, tràn đầy sức sống (Hai câu đầu)
“Cảnh rừng Việt Bắc thật là hay,
Vượn hót chim kêu suốt cả ngày”
– Câu mở đầu bày tỏ sự ngợi ca cảnh sắc Việt Bắc, khẳng định vẻ đẹp đặc trưng của núi rừng.
– Hình ảnh “vượn hót”, “chim kêu” làm cho bức tranh thiên nhiên trở nên sống động, đầy âm thanh rộn rã.
→ Gợi cảm giác yên bình, hoang sơ nhưng cũng rất gần gũi, thân thuộc.
b. Cuộc sống nơi núi rừng giản dị mà ấm áp nghĩa tình (Hai câu thực)
“Khách đến thì mời ngô nếp nướng,
Săn về thường chén thịt rừng quay”
– Hình ảnh mộc mạc, giản dị: “ngô nếp nướng”, “thịt rừng quay” là những sản vật đặc trưng của vùng núi, thể hiện sự chân chất, hiếu khách của con người Việt Bắc.
→ Bộc lộ tình cảm gắn bó giữa con người với thiên nhiên, đồng thời khắc họa cuộc sống tuy còn khó khăn nhưng vẫn đậm đà tình nghĩa.
c. Sự hòa quyện giữa con người và thiên nhiên (Hai câu luận)
“Non xanh, nước biếc tha hồ dạo,
Rượu ngọt, chè tươi mặc sức say”
– “Non xanh, nước biếc” vẽ nên một bức tranh sơn thủy hữu tình, cảnh vật thơ mộng, rộng mở.
– Hình ảnh “rượu ngọt, chè tươi” thể hiện sự hưởng thụ giản dị nhưng đầy lạc quan, yêu đời.
→ Cách diễn đạt phóng khoáng, cho thấy tâm hồn lạc quan, yêu thiên nhiên của tác giả ngay trong hoàn cảnh kháng chiến gian khổ.
d. Niềm tin vào ngày chiến thắng, sự gắn bó với Việt Bắc (Hai câu kết)
“Kháng chiến thành công ta trở lại,
Trăng xưa, hạc cũ với xuân này”
– “Kháng chiến thành công” thể hiện niềm tin chắc chắn vào thắng lợi của cách mạng.
– Hình ảnh “trăng xưa, hạc cũ” mang ý nghĩa biểu tượng: thể hiện sự bền vững của thiên nhiên và tình nghĩa con người, dù thời gian có trôi qua nhưng tình cảm vẫn không thay đổi.
– “Xuân này” gợi lên sự tươi mới, hứa hẹn một tương lai tươi sáng sau chiến tranh.
→ Sau những năm tháng gian khổ, khi chiến thắng đến, con người sẽ trở về với thiên nhiên, với những giá trị bền vững. Đồng thời, câu thơ cũng thể hiện tinh thần lạc quan và tình cảm thủy chung của Hồ Chí Minh đối với chiến khu Việt Bắc.
2. Phân tích nghệ thuật bài thơ
– Thể thơ thất ngôn bát cú luật Đường gọn gàng, rắn chắc, gieo vần và đối câu chặt chẽ, cách tạo nhịp điệu vừa trang trọng, cổ kính vừa nhẹ nhàng, gần gũi, dễ nhớ, dễ thuộc.
– Bút pháp tả cảnh sinh động: kết hợp hài hòa giữa hình ảnh thiên nhiên và con người, tạo nên bức tranh thiên nhiên tươi đẹp.
– Ngôn ngữ giản dị, chân thực: mang đậm chất dân gian, phù hợp với cảnh vật và cuộc sống nơi chiến khu.
– Hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng: “trăng xưa, hạc cũ” không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn chứa đựng tình cảm sâu sắc, gắn bó với Việt Bắc.
– Giọng thơ vui tươi, lạc quan: thể hiện tinh thần yêu đời, niềm tin vào kháng chiến và tương lai đất nước.
III. Kết bài:
– Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: Cảnh rừng Việt Bắc không chỉ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp mà còn thể hiện tinh thần lạc quan, tình cảm gắn bó sâu nặng của Bác Hồ với Việt Bắc.
– Qua bài thơ, ta cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên và con người nơi chiến khu, đồng thời thấy rõ niềm tin mãnh liệt vào ngày chiến thắng.
