I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
Chiếc vé tàu cũng hồi hộp như con
khi con về với mẹ
con lại ngồi vào chiếc chõng tre xưa
nơi mẹ vẫn ngồi khâu cha thường chẻ lạt
bao xa cách lấp bằng trong chốc lát
trăm cánh rừng về dưới giọt ranh thưa
xin mẹ lại cho con bắt đầu đi gánh nước
gánh bao nhiêu trong mát để dành
xin mẹ lại cho con nấu bữa cơm mà không cần giấu khói
để con được cảm ơn ngọn lửa nhà ta
ngọn lửa biết thay con tìm lời an ủi mẹ
vẫn chiếc dây phơi buộc ở đuôi kèo
vẫn ở đó giờ cao hơn với mẹ
con phơi áo nghe hai đầu dây kể
thương quá những khi mưa con trai mẹ vắng nhà
chiến tranh đi qua mẹ con mình
hàng gạch lún giữa sân cơn mưa còn đọng nước
hôm nay con trở về nhà
chiếc vó nhện trên tường cũ vô cùng thân thuộc
với một người từng chịu nỗi cách xa
họ chỉ cần đi ngược con đường đã làm nên xa cách
là có thể về với mẹ được ngay
nhưng với một người lính như con
muốn gặp mẹ phải vượt lên phía trước
phải lách qua từng bước hiểm nghèo
ở trên đó bất ngờ con gặp mẹ
như con đang gặp mẹ bây giờ
bước chân con chưa kín mảnh sân nhà
phía biên giới lại những ngày súng nổ
ngôi nhà mẹ là chiếc ga bé nhỏ
chúng con đến và đi trong suốt cuộc đời mình.
(Hữu Thỉnh, Ngôi nhà của mẹ)
Chú thích: Hữu Thỉnh sinh năm 1942, quê ở Vĩnh Phúc. Hữu Thỉnh là nhà thơ xuất sắc của nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ ông giàu chất trữ tình, sâu lắng, thường viết về người lính, con người và cuộc sống ở nông thôn.
Bài thơ “Ngôi nhà của mẹ” được viết năm 1980, bài thơ đã thể hiện tâm sự của một người lính vừa bước chân ra khỏi cuộc chiến được trở về với cuộc sống bình yên, xúc động khi trở về với mẹ.
Câu 1 (0,5 điểm). Văn bản được viết theo thể thơ nào? Căn cứ vào dấu hiệu nào em xác định như thế?
Câu 2 (0,5 điểm). Chỉ ra những hình ảnh gần gũi, thân thuộc nơi “ngôi nhà của mẹ”.
Câu 3 (1,0 điểm). Vì sao tác giả lại viết:
“Nhưng với một người lính như con
muốn gặp mẹ phải vượt lên phía trước”?
Câu 4 (1,0 điểm). Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong hai câu thơ sau:
“Ngôi nhà mẹ là chiếc ga bé nhỏ
chúng con đến và đi trong suốt cuộc đời mình.”
Câu 5 (1,0 điểm). Thông điệp nào trong bài thơ có ý nghĩa nhất đối với em? (Trình bày ngắn gọn từ 3-5 câu)
II. PHẦN VIẾT (6,0 điểm)
Câu 1. (2,0 điểm): Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) cảm nhận ý nghĩa nội dung và đặc sắc nghệ thuật bài thơ “Ngôi nhà của mẹ” ở phần Đọc hiểu.
Câu 2. (4,0 điểm):
Tình yêu nước không nằm ở lời nói mà nằm trong hành động – Đó không chỉ là khẩu hiệu mà là lời nhắn nhủ sâu sắc về trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với đất nước. Anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận, trình bày suy nghĩ của mình về quan điểm trên, đồng thời đề xuất những hành động thiết thực để tuổi trẻ thể hiện lòng yêu nước sâu đậm.
