I. MỞ BÀI:
– Giới thiệu tác giả Nguyễn Thành Long: Cây bút chuyên viết truyện ngắn, tùy bút sau 1954, văn phong nhẹ nhàng, giàu chất trữ tình, thường khai thác vẻ đẹp con người trong lao động, trong sự lặng lẽ cống hiến.
– Giới thiệu truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa: Được viết sau chiến thắng chống Mỹ, là khúc ca ca ngợi những con người bình dị đang ngày đêm âm thầm dựng xây đất nước.
– Dẫn vào vấn đề phân tích: Tác phẩm khắc họa vẻ đẹp tâm hồn người lao động và khung cảnh thiên nhiên Sa Pa trong trẻo, thanh bình.
II. THÂN BÀI:
1. Khái quát nội dung truyện và tình huống truyện
– Bối cảnh truyện: Sa Pa – vùng núi cao, đẹp, trong lành, nhưng vắng vẻ, heo hút.
– Tình huống truyện: Cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa ông hoạ sĩ, cô kĩ sư và anh thanh niên làm công tác khí tượng trong một buổi dừng chân ngắn ngủi.
– Ý nghĩa: Là cái cớ để nhà văn khám phá, khắc họa chân dung người lao động và gửi gắm thông điệp về lẽ sống âm thầm, cống hiến.
2. Phân tích nhân vật anh thanh niên – hình tượng trung tâm
a. Hoàn cảnh sống và công việc:
– Sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, công việc đo gió, đo mưa, đo nắng, ghi chép, báo số liệu về trung tâm.
– Công việc lặp lại đều đặn, gian khổ, đơn độc, giữa thời tiết khắc nghiệt.
→ Làm nổi bật sự hi sinh thầm lặng, sống trong điều kiện khắc nghiệt nhưng vẫn say mê công việc.
b. Vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất đáng quý:
– Yêu nghề, có trách nhiệm cao: Thức dậy lúc 1h đêm để “kịp giờ báo số liệu”, vì “chậm trễ một chút là không kịp nhận gió, mây, sao…”
– Sống giản dị, giàu nội tâm: Thích trồng hoa, đọc sách, nuôi gà, tự tìm niềm vui và ý nghĩa trong lao động.
– Khiêm tốn, vị tha: Không muốn được ca ngợi, giới thiệu người khác xứng đáng hơn (người lái xe, ông kĩ sư vườn rau…).
– Khao khát được giao lưu, chia sẻ: Trân trọng cuộc gặp gỡ ngắn ngủi, chuẩn bị trà, tặng hoa, vui vì được nói chuyện.
→ Là biểu tượng cho thế hệ thanh niên thời kỳ xây dựng đất nước: lặng lẽ, khiêm nhường mà đầy lí tưởng, trách nhiệm.
3. Các nhân vật phụ: làm nền và tô đậm vẻ đẹp anh thanh niên
– Ông hoạ sĩ: Người từng trải, xúc động trước vẻ đẹp tâm hồn người trẻ. Là “con mắt nghệ thuật”, giúp độc giả nhận ra cái đẹp ẩn giấu sau sự lặng lẽ.
– Cô kĩ sư trẻ: Nhân vật trẻ trung, vừa ra trường, qua cuộc gặp mà hiểu hơn về lí tưởng sống, được truyền cảm hứng.
→ Hai nhân vật phụ là phương tiện để nhà văn khắc họa và lan toả vẻ đẹp âm thầm của anh thanh niên.
4. Vẻ đẹp thiên nhiên Sa Pa
– Sa Pa hiện lên với vẻ đẹp mộng mơ, tĩnh lặng, nên thơ: Có mây, có nắng, có rừng, có hoa, có tiếng chim hót, suối reo…
– Thiên nhiên làm nền cho con người: Không phải là trung tâm, mà chỉ là bối cảnh tôn lên vẻ đẹp lao động.
→ Thiên nhiên đẹp – nhưng con người trong thiên nhiên ấy còn đẹp hơn.
5. Nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm
– Kết cấu truyện đơn giản, tình huống nhẹ nhàng nhưng giàu chất gợi.
– Nhân vật được khắc họa chủ yếu qua lời đối thoại và cảm nhận của người khác → tạo điểm nhìn nghệ thuật khách quan, tinh tế.
– Ngôn ngữ dung dị, giàu chất trữ tình, nhẹ nhàng mà sâu sắc.
– Không có kịch tính, gây cấn nhưng để lại dư vị lắng sâu về con người, cuộc sống.
III. KẾT BÀI:
– Khẳng định lại giá trị của tác phẩm: Lặng lẽ Sa Pa là một truyện ngắn giàu tính nhân văn, ngợi ca những con người sống đẹp, sống có lí tưởng trong thầm lặng.
– Tác phẩm gửi gắm thông điệp sâu sắc: Trong mọi hoàn cảnh, hãy biết sống có trách nhiệm, cống hiến âm thầm cũng chính là góp phần làm nên vẻ đẹp đất nước.
Xem đầy đủ văn bản:
