Có những ngày, tôi trở về miền Ayun, trở về sau bao năm xa cách. Ayun vẫn thế, vẫn giữ nguyên dáng hình thuở nào, chỉ khác dòng sông nhỏ bé nay đã thưa nước hơn xưa, như một hơi thở mỏng manh thoáng qua giữa núi rừng Tây Nguyên.
Từ đỉnh đèo cao vời vợi, miền Ayun hiện ra như một chiếc chảo khổng lồ ôm trọn cánh đồng lúa Phú Thiện – Phú Bổn trù phú, nơi sâu nhất của lòng chảo ấy. Núi non vây quanh như bức tường thành vững chãi, che chở cho những mảnh đời, cho mùa màng bội thu và cả những câu chuyện chưa bao giờ cũ. Dòng sông Ayun, theo tiếng Jarai, nghĩa là “mẹ”, vẫn lặng lẽ chảy xanh thẳm, uốn khúc qua những thửa ruộng, chở che và nuôi dưỡng vùng đất này, nơi sự sống bắt đầu và vững bền.
Miền Ayun, nơi truyền thuyết về vua lửa vẫn sống mãi trong từng hơi thở, từng câu chuyện kể truyền tai qua 15 đời vua – những vị vua không chỉ là người trị vì mà còn là hiện thân của thần linh, của sức mạnh và phép màu. Từ thế kỉ 15, những vị vua Jarai như một dòng suối lửa thiêng thiêng, bảo vệ gươm thần – biểu tượng quyền lực và linh thiêng, rèn từ đá núi Hàm Rồng, đỏ rực ngọn lửa không thể dập tắt.
Có bao nhiêu huyền thoại, bao nhiêu chuyện kể về những thanh gươm rực cháy, từng nhúng máu nô lệ, từng chảy mồ hôi của những người giữ lửa, không chỉ để bảo vệ đất đai mà còn giữ lấy linh hồn của cả một dân tộc. Những đời vua nối tiếp nhau, mỗi vị như một ngọn đuốc cháy sáng giữa rừng già, giữa sương mù Tây Nguyên. Từ Ksor Chơlỡi, người từ chối ngôi vị vì gánh nặng khắc nghiệt, đến Rahlan Hieo, người giữ ngọn lửa cuối cùng, câu chuyện ấy như một bản trường ca của lòng kiên cường, của sự giao thoa giữa thần thoại và hiện thực.
Những đêm trăng, khi tiếng chim kơtu vọng trên đỉnh núi, tôi như nghe thấy tiếng gươm vang vọng, như tiếng vọng của quá khứ đan xen với hiện tại. Núi rừng Ayun vẫn sừng sững với những hòn đá trắng phau như xương cốt cổ xưa, những vực sâu hun hút như một vết thương chưa lành của đất trời. Đây không chỉ là vùng đất mà là huyền thoại sống, nơi các linh hồn xưa cũ vẫn đang vọng về, nơi những trái tim khát khao khám phá và cất giữ những ước mơ, những huyền thoại không bao giờ tắt.
Ayun – một miền đất, một huyền thoại, nơi thời gian như ngừng trôi, nơi câu chuyện về vua lửa vẫn còn cháy mãi trong tâm hồn những người con Tây Nguyên.
