Đọc ngữ liệu sau:
NGƯỜI NGHĨA PHỤ KHOÁI CHÂU(1)
(Tóm tắt phần đầu: Từ Nhị Khanh vốn con nhà nghèo, kết duyên cùng Phùng Trọng Quỳ, con quan Thiêm thư giàu có. Nhị Khanh tuy hãy còn nhỏ, nhưng sau khi về nhà họ Phùng biết cư xử rất khéo, được mọi người ta khen là người nội trợ hiền. Trọng Quỳ lớn lên, dần sinh ra chơi bời lêu lổng; nhiều lần Nhị Khanh can ngăn nhưng chàng không nghư. Trọng Quỳ cùng cha vào vùng đất Nghệ An cai trị 6 năm trời không tin tức gì, Nhị Khanh ở nhà thủ tiết chờ chồng, quyết không mặc áo xiêm của chồng để đi làm đẹp với người khác. Sau mới hay cha chồng đã mất được mấy năm rồi, Trọng Quỳ vì ham chơi nên gia sản sạch sành sanh. Trọng Quỳ về đến nhà, vợ chồng mừng rỡ, cùng trông nhau mà khóc.)
Song Phùng Sinh(2) vì quen thân phóng lãng, thuộc tính chơi bời, về nhà ít lâu rồi nết cũ lại đâu đóng đấy. Lêu lổng, bê tha cờ bạc cùng người lái buôn là Đỗ Tam. Nhị Khanh khuyên chồng;
– Những người lái buôn phần nhiều là giảo quyệt, đừng nên chơi thân với họ; ban đầu tuy họ thả cho mình được, nhưng rồi họ sẽ vét hết của mình cho mà xem.
Sinh không nghe. Một hôm, Phùng Sinh cùng các bè bạn họp nhau đánh tứ sắc. Đỗ bỏ ra trăm vạn đồng tiền để đánh và đòi Sinh đánh bằng Nhị Khanh. Trọng Quỳ quen mùi vẫn được luôn, chẳng suy nghĩ gì, liền bằng lòng cách ấy. Giấy giao kèo viết xong rồi vừa uống rượu vừa gieo quân. Trọng Quỳ gieo ba lần đều thua cả ba, sắc mặt tái mét; cử tọa cũng đều ngơ ngác buồn rầu hộ.
Trọng Quỳ phải cho gọi Nhị Khanh đến, bảo rõ thực tình, đưa tờ giao kèo gán vợ xem.
Nàng liệu cơ không thể thoát khỏi, giả vờ nói tử tế rằng:
– Bỏ nghèo theo giàu, thiếp lẽ đâu từ chối. Số giời xếp đặt, há chẳng là tiền định hay sao! Nếu chồng mới không nỡ rẻ bỏ, còn đoái thu đến cái dung nhan tàn tạ này, thiếp xin sửa túi nâng khăn, hết lòng hầu hạ như đã đối với chàng xưa nay. Nhưng xin cho uống một chén rượu, mượn làm một chén tiễn biệt và cho về từ giã các con một chút.
Đỗ cả mừng, rót đầy một chén rượu xà cừ đưa mời nàng uống. Uống xong, nàng về nhà ôm lấy hai con, vỗ vào lưng mà bảo rằng:
– Cha con bạc tình, mẹ đau buồn lắm. Biệt ly là việc thường thiên hạ, một cái chết với mẹ có khó khăn gì. Nhưng mẹ chỉ nghĩ thương các con mà thôi.
Nói xong, lấy đoạn dây tơ thắt cổ mà chết.
Trọng Quỳ hối hận vô cùng, sắm đồ liệm táng tử tế rồi làm một bài văn tế vợ
[…]
(Trích Người nghĩa phụ Khoái Châu, Truyền kì mạn lục, Nguyễn Dữ, in trong cuốn Văn xuôi tự sự Việt Nam thời trung đại, tập 1, Nguyễn Đăng Na giới thiệu và tuyển soạn, NXB Giáo dục, 1997, tr242-250)
(1) Người nghĩa phụ Khoái Châu: Chuyện về người phụ nữ sống có tình có nghĩa ở Khoái Châu
(2) Phùng Sinh: tức Phùng Trọng Quỳ
* Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1 (1,0 điểm): Xác định thể loại của văn bản. Dựa vào đặc điểm hoặc dấu hiệu nào em xác định như vậy?
Câu 2 (1,0 điểm): Chỉ ra một lời dẫn trực tiếp có trong đoạn sau. Sau đó, chuyển lời dẫn trực tiếp ấy thành lời dẫn gián tiếp:
Đỗ cả mừng, rót đầy một chén rượu xà cừ đưa mời nàng uống. Uống xong, nàng về nhà ôm lấy hai con, vỗ vào lưng mà bảo rằng:
– Cha con bạc tình, mẹ đau buồn lắm. Biệt ly là việc thường thiên hạ, một cái chết với mẹ có khó khăn gì. Nhưng mẹ chỉ nghĩ thương các con mà thôi.
Nói xong, lấy đoạn dây tơ thắt cổ mà chết.
Câu 3 (1,0 điểm): Khi Trọng Quỳ bảo rõ thực tình và đưa tờ giao kèo gán vợ cho xem, Nhị Khanh đã ứng xử như thế nào? Nàng đã xin được làm gì trước khi ra đi?
Câu 4 (1,0 điểm): Theo em, nguyên nhân nào khiến Nhị Khanh chọn lấy cái chết? Hành động đó thể hiện phẩm chất gì ở nhân vật?
Câu 5 (2,0 điểm): Qua nhân vật Nhị Khanh, em có suy nghĩ gì về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa? (trình bày từ 120 đến 150 chữ)
