Mạch vận động cảm xúc trong Sang thu

Khởi đầu – Sự bất ngờ, ngỡ ngàng trước khoảnh khắc giao mùa:

– Bài thơ mở ra bằng một chi tiết rất đỗi quen thuộc nhưng đầy mới lạ: “Bỗng nhận ra hương ổi / Phả vào trong gió se”. Từ “bỗng” cho thấy cảm xúc bất ngờ, ngạc nhiên, ngỡ ngàng của nhà thơ khi nhận ra tín hiệu đầu tiên của thu về.

– Cảm xúc ấy còn lan tỏa qua những hình ảnh “sương chùng chình”, “dòng sông dềnh dàng” – vừa lạ, vừa gợi một nhịp sống chậm lại, dịu nhẹ.

– Giọng thơ nhẹ nhàng, mơ hồ: “Hình như thu đã về” → cảm xúc bỡ ngỡ, mơ hồ, chưa chắc chắn.

Tiếp nối – Cảm nhận sự chuyển biến của thiên nhiên, đất trời:

– Khi đã nhận ra những tín hiệu ban đầu, cảm xúc nhà thơ chuyển sang trạng thái khám phá, chiêm ngưỡng những hình ảnh thiên nhiên cụ thể:

Các hình ảnh “dòng sông dềnh dàng”, “cánh chim vội vã”, “đám mây mùa hạ / Vắt nửa mình sang thu” diễn tả rõ hơn sự vận động của thời gian: mùa hạ chưa đi hẳn, mùa thu đã kịp về.
Sự đối lập giữa dòng sông “dềnh dàng” và cánh chim “vội vã” gợi cảm giác vừa thong thả, vừa khẩn trương.
Cảm xúc lúc này trở nên rõ ràng, rành mạch hơn: nhà thơ không còn “hình như” mà thấy rất cụ thể, sinh động.

– Cảm xúc lúc này là sự bâng khuâng, rung động trước những đổi thay rất đỗi nhẹ nhàng mà cũng đầy quyến rũ của thiên nhiên.

Cao trào – Liên tưởng từ thiên nhiên đến cuộc đời, con người:

– Bài thơ chuyển từ cảm xúc trước cảnh vật sang suy tư về đời sống: “Vẫn còn bao nhiêu nắng / Đã vơi dần cơn mưa / Sấm cũng bớt bất ngờ / Trên hàng cây đứng tuổi”.

– Cảm xúc lắng lại, hướng vào chiều sâu suy ngẫm: từ sự vận động của đất trời, nhà thơ liên tưởng đến sự trưởng thành, vững vàng của con người trước những đổi thay của cuộc đời.

– Không chỉ là niềm yêu mến mùa thu, mà còn là triết lý sống: con người càng từng trải càng điềm tĩnh, bình thản trước đổi thay.

Nhận xét:

– Bài thơ khép lại trong một cảm xúc sâu xa: sự hòa điệu giữa thiên nhiên và con người.

– Cảm xúc đã đi từ ngỡ ngàng đến bâng khuâng, rồi lắng lại trong sự chiêm nghiệm, trưởng thành.

– Đây chính là mạch vận động tự nhiên, tinh tế, để lại dư âm sâu lắng trong lòng người đọc.

* Như vậy: mạch cảm xúc trong Sang thu không dừng ở sự ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn mở rộng thành những chiêm nghiệm về đời sống, giúp ta yêu hơn thiên nhiên, đất trời và trân trọng sự từng trải, bản lĩnh trong cuộc sống.