Đoạn trích trong tác phẩm “Bức tranh” của nhà văn Nguyễn Minh Châu đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc bởi những nét đặc sắc nghệ thuật mà một trong những nét đặc sắc đó chính là xây dựng được tình huống truyện hấp dẫn. Đoạn trích kể lại cuộc gặp gỡ giữa nhân vật “tôi” ( người hoạ sĩ) và anh chiến sĩ “thồ” tranh trong một hoàn cảnh đặc biệt. Họ gặp lại nhau ở một đoạn suối khi người hoạ sĩ đang trên đường ra Bắc. Người hoạ sĩ bị thương và gặp nguy hiểm. Trước hoàn cảnh đó, người chiến sĩ đã tận tình thồ tranh giúp nhân vật “tôi” bằng tất cả sự tận tình. Không chỉ nhanh tay điều trị vết thương, mang giúp nhân vật “tôi” hành lí nặng, người chiến sĩ còn động viên vị họa sĩ bằng những cử chi chăm sóc chu đáo, dẫu trước đó vị họa sĩ có thái độ không tốt với anh. Trước hành động, ứng xử của người chiến sĩ, nhân vật “tôi” đã thay đổi về thái độ, suy nghĩ và hành động. Từ thái độ lạnh lùng, vô cảm, có phần kiêu ngạo và từ chối vẽ chân dung cho người chiến sĩ, nhân vật “tôi” giờ đây cảm thấy day dứt, trăn trở, nhận ra được sự nhỏ nhen, hẹp hòi của bản thân và sự độ lượng của người chiến sĩ. “Tôi” đã xin lỗi người chiến sĩ và hứa hôm sau sẽ vẽ cho anh “Một bức, thật đẹp!”. Như vậy, đoạn trích xoay quanh tình huống: người chiến sĩ ra sức giúp đỡ cho nhân vật “tôi” khi “tôi” bị thương dù trước đó bị “tôi”từ chối vẽ chân dung. Đó là một tình huống bất ngờ nhưng cũng rất tự nhiên, chân thực. Tình huống ấy đã góp phần làm nổi bật vẻ đẹp tính cách của người chiến sĩ. Anh là người có tinh thần trách nhiệm cao với công việc và có lòng bao dung, độ lượng với người khác.Tình huống truyện cũng tạo chuyển biến trong nhận thức của nhân vật “tôi”, giúp nhân vật “tôi” nhận thức và giác ngộ, vượt lên được sự ích kỉ, hẹp hòi. Qua tình huống truyện, tác giả muốn gửi gắm thông điệp: lòng bao dung, nhân ái có khả năng thức tỉnh con người, giúp con người chiến thắng được sự ích kỉ, thấp hèn.Tình huống truyện cũng góp phần khẳng định sức hấp dẫn trong nghệ thuật kể chuyện của nhà văn. Khép lại trang viết của Nguyễn Minh Châu, người đọc càng thêm cảm phục tài năng nghệ thuật độc đáo của ông, đồng thời có thêm những chiêm nghiệm, những bài học sâu sắc về cuộc sống và con người.
