Soạn bài: Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tám chữ | Ngữ văn 9, Chân trời sáng tạo
I. Khái niệm
– Đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tám chữ là đoạn văn thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của người đọc về một bài thơ tám chữ.
II. Yêu cầu đối với đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tám chữ.
– Trình bày cảm nghĩ của người viết về một bài thơ tám chữ.
– Cấu trúc gồm ba phần:
- Mở đoạn: giới thiệu nhan đề bài thơ, tác giả và cảm nghĩ chung của người viết về bài thơ bằng một câu (câu chủ đề).
- Thân đoạn: trình bày cảm xúc, suy nghĩ của bản thân về một hoặc vài nét đặc sắc trong nội dung và hình thức nghệ thuật của bài thơ; làm rõ cảm xúc, suy nghĩ về những hình ảnh, từ ngữ được trích từ bài thơ.
- Kết đoạn: khẳng định lại cảm nghĩ về bài thơ và ý nghĩa của bài thơ đối với bản thân.
III. Hướng dẫn phân tích kiểu đoạn văn
Câu 1: Xác định nội dung câu chủ đề, câu kết đoạn của đoạn văn.
Trả lời:
– Câu chủ đề: giới thiệu nhan đề, tác giả và cảm nghĩ chung của người viết về bài thơ “Tựu Trường” của Huy Cận
– Câu kết đoạn: Khẳng định lại cảm nghĩ về bài thơ và ý nghĩa của bài thơ đối với bản thân.
Câu 2: Người viết dùng ngôi thứ mấy để chia sẻ cảm nghĩ? Cảm xúc và suy nghĩ về bài thơ được thể hiện như thế nào trong đoạn văn?
Trả lời:
– Người viết dùng ngôi thứ nhất để chia sẻ.
– Cảm xúc và suy nghĩ được thể hiện trong đoạn văn: Cảm xúc bồi hồi, xao xuyến khi được nhìn thấy hình ảnh chàng trai háo hức hi vọng vào một ngôi trường mới. Cùng những suy nghĩ trân trọng hơn những phút giây ở tuổi hoa niên, lưu giữ những kí ức đẹp ở tuổi thanh xuân.
Câu 3: Đoạn văn đã phân tích (những) nét đặc sắc nào về nghệ thuật của bài thơ?
Trả lời:
– Đoạn văn phân tích nghệ thuật sáng tạo những hình ảnh độc đáo, cụ thể hoá cái vô hình thành cái hữu hình: linh hồn bằng ngọc, tay đời ấm áp, lòng trai thơm ngát.
Câu 4: Tìm các phép liên kết được sử dụng trong đoạn văn và chỉ ra tác dụng của chúng.
Trả lời:
– Các phép liên kết được sử dụng trong đoạn văn là:
+ Phép lặp từ ngữ “cảm xúc„ “hình ảnh„
+ Phép thế chàng trai tuổi mười lăm – nhân vật trữ tình, Huy Cận – nhà thơ
Tác dụng: Giúp tăng tính rõ ràng và liên tục trong văn bản, giúp đọc giả dễ dàng hiểu và theo dõi nội dung của văn bản.
IV. Hướng dẫn quy trình viết
Chọn một bài thơ tám chữ mà em yêu thích, viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ của em về bài thơ đó.
1. Mở đoạn: Giới thiệu nội dung cần phân tích
– Giới thiệu khái quát về bài thơ tám chữ hoặc đoạn thơ cần phân tích (tên bài thơ, tác giả, thể loại).
– Nêu ý chính của đoạn văn muốn phân tích, ví dụ: phân tích hình ảnh, cảm xúc, hoặc nghệ thuật trong đoạn thơ.
2. Thân đoạn: Triển khai phân tích chi tiết
– Phân tích ý nghĩa nội dung, chủ đề: Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh nổi bật, đặc sắc trong đoạn thơ. Giải thích ý nghĩa và tác dụng của những hình ảnh đó.
– Phân tích đặc sắc nghệ thuật: nêu rõ các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, điệp từ, điệp vần… và phân tích hiệu quả nghệ thuật của chúng.
– Phân tích cảm xúc, tư tưởng: Nêu rõ cảm xúc của nhà thơ được thể hiện qua đoạn thơ, hoặc tư tưởng, thông điệp mà tác giả muốn truyền tải.
– Liên hệ với chủ đề chung: Giải thích đoạn thơ có ý nghĩa như thế nào trong toàn bộ bài thơ hoặc trong việc xây dựng chủ đề tác phẩm.
3. Kết đoạn: Khẳng định lại ý nghĩa
– Tóm tắt lại những điểm nổi bật của đoạn thơ vừa phân tích.
– Khẳng định giá trị nghệ thuật hoặc nội dung mà đoạn thơ thể hiện.
– Có thể liên hệ đến cảm nhận hoặc ý nghĩa tổng thể của bài thơ.
* Lưu ý khi viết đoạn văn phân tích bài thơ tám chữ:
- Sử dụng câu văn ngắn gọn, rõ ràng, tránh lan man.
- Dẫn chứng chính xác câu thơ, từ ngữ cần phân tích.
- Luôn gắn kết các ý với nhau bằng các từ nối như “bởi vì”, “vì thế”, “do đó”, “như vậy”…
- Tập trung phân tích sâu sắc một vài điểm nổi bật, tránh dàn trải quá nhiều ý.
V. Đoạn văn tham khảo.
Cảm nghĩ về bài thơ Quê hương của Tế Hanh.
Bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh thể hiện một cách chân thực và sinh động hình ảnh làng chài ven biển, nơi tác giả sinh ra và lớn lên. Về nội dung, đoạn thơ khắc họa cuộc sống lao động hăng say của dân làng chài qua cảnh bơi thuyền đánh cá từ lúc bình minh với chiếc thuyền nhẹ như con tuấn mã phăng mái chèo mạnh mẽ vượt sóng, cánh buồm căng gió như mảnh hồn của làng, đến lúc ghe về bến với những con cá bạc trắng tươi ngon, tạo nên một bức tranh lao động đầy sức sống, gắn bó mật thiết với thiên nhiên và biển cả. Cảm xúc của nhà thơ dâng trào trong những câu thơ cuối, thể hiện nỗi nhớ da diết, khắc khoải về quê hương với màu nước xanh, mùi muối mặn nồng và hình ảnh con thuyền rẽ sóng, tất cả đều thấm đượm trong ký ức. Về nghệ thuật, Tế Hanh sử dụng thể thơ tám chữ đều đặn, kết hợp với những hình ảnh so sánh tinh tế như “chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã”, “cánh buồm… như mảnh hồn làng”, tạo nên hình ảnh sinh động, giàu sức gợi. Ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhưng biểu cảm sâu sắc, cùng với nhịp điệu uyển chuyển, giàu hình ảnh, đã giúp bài thơ không chỉ tái hiện cảnh đời mà còn truyền tải cảm xúc chân thành, sâu nặng của nhà thơ dành cho quê hương. Không chỉ có giá trị lớn trong việc khắc họa vẻ đẹp giản dị mà sâu sắc của làng chài ven biển, tác phẩm còn thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, bền bỉ của con người với mảnh đất sinh ra mình. Qua hình ảnh sinh động và cảm xúc chân thành, bài thơ giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống lao động gắn bó với thiên nhiên và niềm tự hào về cội nguồn. Tác phẩm còn đánh thức trong lòng mỗi người niềm nhớ nhung, trân trọng và giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống của quê hương. Đọc “Quê hương”, người ta dễ cảm nhận được sự gắn bó, tình cảm nồng hậu và lòng biết ơn đối với những điều giản dị nhưng thiêng liêng của cuộc sống. Chính vì thế, bài thơ không chỉ có giá trị thẩm mỹ mà còn có tác động sâu sắc về mặt giáo dục và cảm xúc, góp phần nuôi dưỡng tâm hồn con người.
