So sánh tâm trạng của nhân vật Chí Phèo khi nghe tiếng chim và nhân vật Mị khi nghe tiếng sáo

So sánh tâm trạng của nhân vật Chí Phèo khi nghe “tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá. Tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Tiếng của mấy người đàn bà đi chợ về” (Chí Phèo – Nam Cao) với tâm trạng của nhân vật Mị khi nghe “Tiếng sáo vọng về tha thiết nồi hồi” (Vợ chồng A Phủ – Tô Hoài)

Hướng dẫn chi tiết:

I. MỞ BÀI:

– Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nhân vật:

• Chí Phèo (Nam Cao) là một trong những truyện ngắn xuất sắc phản ánh xã hội phong kiến mục ruỗng, nhân vật Chí Phèo là người nông dân lầm than, bị tha hóa, cô đơn trong cuộc đời.
• Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài): tác phẩm khắc họa cuộc sống người dân tộc thiểu số Tây Bắc, nhân vật Mị là cô gái bị áp bức, chịu cảnh tù đày và bất công.

– Dẫn dắt vấn đề: tâm trạng của Chí Phèo khi nghe tiếng chim và Mị khi nghe tiếng sáo chính là khoảnh khắc thức tỉnh, chuyển biến tâm lý quan trọng của nhân vật.

II. THÂN BÀI:

1. Hoàn cảnh và tâm trạng ban đầu của hai nhân vật.

– Nhân vật Chí Phèo:

• Cuộc đời bi đát, bị xã hội ruồng bỏ, sống cô độc, bị tha hóa thành “con quỷ dữ”.
• Ban đầu, tâm trạng tuyệt vọng, cay đắng, hận thù, gần như mất hết nhân tính.

– Nhân vật Mị:

• Bị bắt làm dâu gạt nợ trong gia đình thống lí Pá Tra, sống trong cảnh tù đày, áp bức.
• Tâm trạng thờ ơ, uể oải, mất sức sống, gần như đầu hàng số phận.

2. Tâm trạng của Chí Phèo khi nghe tiếng chim

– Tiếng chim là biểu tượng của thiên nhiên, sự sống, tự do và tuổi thơ hồn nhiên.

– Khi nghe tiếng chim hót, Chí Phèo bỗng nhớ về thời thơ ấu, sự trong sáng, lương thiện.

* Dẫn chứng: Câu chuyện khi Chí Phèo nghe tiếng chim gợi nhớ về những ngày còn lành lặn, chưa bị xã hội vùi dập, làm anh thức tỉnh sự hối hận và mong muốn thay đổi.

– Tâm trạng chuyển từ cay đắng, tuyệt vọng sang hy vọng, băn khoăn, tiếc nuối và khát khao làm lại cuộc đời.

– Tiếng chim như ánh sáng len vào tâm hồn tối tăm, làm sống lại tình người, tình làng nghĩa xóm.

– Tuy nhiên, tâm trạng này còn pha chút chua xót vì sự thực nghiệt ngã khiến anh không biết đi về đâu.

3. Tâm trạng của Mị khi nghe tiếng sáo

– Tiếng sáo là âm thanh truyền thống, gắn bó với đời sống và tâm hồn dân tộc Thái.

– Tiếng sáo vang lên trong đêm rét mướt, giữa nhà tù ngột ngạt, gợi lại ký ức tuổi trẻ, sự sống động và tự do.

* Dẫn chứng: Hình ảnh Mị bừng tỉnh, muốn nhảy múa, thắp lên sức sống trong tâm hồn; “Mị đã thấy bồn chồn trong người, muốn đứng lên, muốn chạy ra khỏi nhà tù”.

– Tâm trạng chuyển từ uể oải, bơ phờ sang rộn ràng, sống động và tràn đầy khát vọng sống, tự do.

– Tiếng sáo là tiếng gọi của tự nhiên, văn hóa, đánh thức sức mạnh tiềm ẩn bên trong Mị, gợi lên tinh thần đấu tranh cho hạnh phúc.

– Sự chuyển biến mạnh mẽ, tràn đầy sức sống và hy vọng.

4. So sánh điểm giống nhau

– Cả hai đều có bước chuyển biến tâm trạng nhờ tiếng chim, tiếng sáo – biểu tượng của thiên nhiên và văn hóa.

– Tiếng chim và tiếng sáo đánh thức trong họ những ký ức đẹp đẽ, niềm khao khát sống, tự do, và hạnh phúc.

– Tâm trạng chuyển từ trạng thái tuyệt vọng, mệt mỏi sang hy vọng, khát khao sống.

– Đều thể hiện sức mạnh của thiên nhiên và văn hóa trong việc hồi sinh tinh thần con người trong cảnh ngộ bi thương.

– Gợi mở sự thức tỉnh tâm hồn và sự thay đổi trong nhận thức, khởi đầu cho sự đấu tranh, hành động.

5. So sánh điểm khác nhau

III. KẾT BÀI:

– Khẳng định: tiếng chim và tiếng sáo là hình ảnh biểu tượng quan trọng đánh dấu sự thức tỉnh tâm hồn, chuyển biến tâm lý tích cực trong hai nhân vật.  Qua đó, thể hiện sâu sắc thông điệp nhân đạo về sức mạnh hồi sinh của thiên nhiên và văn hóa đối với con người trong cảnh ngộ bi thương, bất hạnh.

– Hai tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn khẳng định giá trị nhân văn và sức mạnh của nghệ thuật trong việc thúc đẩy sự thay đổi, hồi sinh tâm hồn con người.

Bài văn tham khảo:

Bài văn 1:

Tiếng chim hót buổi sớm mai trong buổi sáng tỉnh rượu trong truyện ngắn Chí Phèo trong truyện ngắn Chí Phèo và tiếng sáo trên núi “vọng về tha thiết nồi hồi” trong truyện Vợ chồng A Phủ là hai chi tiết nghệ thuật độc đáo. Cả hai khoảnh khắc này đều gợi mở những chuyển biến tâm trạng sâu sắc, thổi vào tâm hồn nhân vật sức sống mới và khát vọng tự do. Tuy vậy, mỗi nhân vật lại có cách thức cảm nhận và biểu đạt khác nhau, phản ánh cá tính và hoàn cảnh sống riêng biệt.

Trước hết, để hiểu sâu sắc về tâm trạng của Chí Phèo và Mị khi nghe tiếng chim, tiếng sáo, cần đặt hai nhân vật vào bối cảnh xã hội và tâm trạng ban đầu. Chí Phèo là người nông dân nghèo, bị đẩy ra khỏi vòng nhân đạo của xã hội phong kiến. Cuộc đời anh là chuỗi ngày đắng cay, bị ruồng bỏ, sống trong cảnh cô đơn và tha hóa. Từ một người lương thiện, Chí Phèo trở thành “con quỷ dữ” trong làng Vũ Đại, tâm hồn chai sạn, chứa đầy hận thù và tuyệt vọng. Tâm trạng của anh lúc này là sự mất phương hướng, tuyệt vọng đến cùng cực, gần như đánh mất chính mình. Ngược lại, Mị trong Vợ chồng A Phủ là cô gái dân tộc Thái, sống trong cảnh áp bức nghiệt ngã của gia đình thống lí Pá Tra và xã hội phong kiến vùng cao. Bị bắt làm dâu gạt nợ, phải sống trong nhà tù thực sự, Mị dần mất đi sức sống, tâm hồn trở nên uể oải, vô hồn, gần như đầu hàng trước số phận nghiệt ngã. Cả hai nhân vật đều đang sống trong hoàn cảnh khắc nghiệt, tinh thần gần như tê liệt, nhưng khi nghe tiếng chim và tiếng sáo, họ đều có sự thức tỉnh quan trọng, mở đầu cho sự thay đổi trong tâm hồn.

Tiếng chim trong truyện Chí Phèo mang ý nghĩa biểu tượng rất sâu sắc. Đây là tiếng chim của thiên nhiên, là âm thanh của sự sống, tự do và thanh khiết. Khi Chí Phèo nghe tiếng chim hót, đó như một nhắc nhở, một hồi chuông đánh thức ký ức và tâm hồn anh. Tiếng chim gợi nhớ về thời thơ ấu, về sự trong sáng, hồn nhiên của con người trước khi bị xã hội vùi dập và tha hóa. Nó giúp Chí Phèo nhận ra bản chất tốt đẹp đã từng có trong anh, gợi lên sự hối hận, xót xa và khát vọng làm lại cuộc đời. Những câu chuyện trong truyện đã miêu tả rõ nét tâm trạng Chí Phèo khi ấy: “Tiếng chim hót vang vang bên tai khiến hắn bỗng thấy lòng chùng xuống, những kỷ niệm xưa cũ lại hiện về trong anh, khiến hắn ao ước được sống một cuộc đời lương thiện như bao người khác.” Có thể thấy tiếng chim là một ánh sáng nhỏ, len lỏi vào tâm hồn tối tăm của Chí Phèo, tạo nên sự chuyển biến cảm xúc từ tuyệt vọng sang hy vọng, dù rằng vẫn còn đầy day dứt và chua xót. Tâm trạng của anh lúc này pha trộn giữa sự bâng khuâng, tiếc nuối và ước mong đổi thay, một cảm xúc đầy sức nặng và nhân văn.

Trái lại, tiếng sáo trong truyện Vợ chồng A Phủ lại mang một ý nghĩa văn hóa rất đặc trưng, vừa là âm thanh truyền thống, vừa là tiếng gọi của thiên nhiên, sức sống và tự do. Tiếng sáo vang lên giữa đêm đông rét mướt, trong ngôi nhà tù của Mị, không chỉ là âm thanh mà còn là biểu tượng của cuộc sống tươi đẹp, sự gắn bó với đất trời, với cộng đồng dân tộc. Khi nghe tiếng sáo, tâm trạng của Mị chuyển biến rõ rệt từ trạng thái uể oải, mất sức sống sang một sự hồi sinh mạnh mẽ và mãnh liệt. Câu chuyện mô tả: “Tiếng sáo bên tai như đánh thức một sức sống mãnh liệt trong lòng Mị. Cô muốn đứng lên, muốn nhảy múa, muốn tự do và hạnh phúc.” Đây là tiếng gọi của truyền thống và tuổi trẻ, của khát vọng sống cháy bỏng đang bừng lên từ tận sâu thẳm tâm hồn Mị. Tâm trạng của Mị khi ấy đầy rộn ràng, tràn trề hy vọng và sức sống, khác hẳn với sự bàng hoàng, trầm tư của Chí Phèo. Tiếng sáo như một ngọn lửa khơi dậy sức mạnh nội tâm giúp Mị ý thức được giá trị của sự sống và khao khát đấu tranh cho tự do, hạnh phúc.

Khi so sánh hai tâm trạng này, ta nhận thấy nhiều điểm tương đồng. Cả hai nhân vật đều trải qua một khoảnh khắc thức tỉnh tâm hồn nhờ những âm thanh thân thuộc gắn bó với thiên nhiên và văn hóa. Tiếng chim và tiếng sáo không chỉ là âm thanh đơn thuần mà còn là biểu tượng của sự sống, niềm tin, khát vọng được sống và tự do. Trong hoàn cảnh đầy bi thương, tiếng chim và tiếng sáo như những luồng ánh sáng soi rọi vào tâm hồn u tối của Chí Phèo và Mị, đánh thức những cảm xúc bị chôn vùi và mở ra cơ hội cho sự thay đổi. Cả hai đều chuyển từ trạng thái u uất, bế tắc sang trạng thái tràn đầy hy vọng và khao khát sống – một biểu hiện sâu sắc của sức sống và tinh thần kiên cường của con người trước những nghịch cảnh.

Tuy nhiên, sự khác biệt trong cách thức thức tỉnh tâm hồn của hai nhân vật cũng rất rõ nét, phản ánh cá tính và hoàn cảnh sống khác nhau. Ở Chí Phèo, tiếng chim gợi lên nỗi nhớ nhung, sự bâng khuâng và day dứt. Tâm trạng của anh là sự chuyển biến nhẹ nhàng, mang tính suy tư và tiếc nuối quá khứ. Đó là một tâm trạng đầy những mâu thuẫn: vừa mong muốn được làm lại cuộc đời, vừa cảm thấy bất lực trước thực tại nghiệt ngã. Ngược lại, ở Mị, tiếng sáo tạo nên một sự thức tỉnh mạnh mẽ, mãnh liệt và sôi động. Tâm trạng của Mị khi nghe tiếng sáo là niềm vui sướng bùng nổ, là sự sống dậy đầy khát vọng và sức mạnh, thúc giục cô đứng lên đòi quyền sống và tự do. Đây không chỉ là sự thay đổi về mặt nhận thức mà còn là sự bừng dậy của một ý chí phản kháng mạnh mẽ. Mức độ cảm xúc của Mị mãnh liệt hơn, gợi mở một khả năng hành động và đấu tranh rõ ràng, khác với sự trăn trở lặng lẽ, day dứt của Chí Phèo.

Ngoài ra, bản chất của hai âm thanh cũng khác nhau rõ rệt. Tiếng chim trong truyện Nam Cao là biểu tượng của thiên nhiên trong lành, giản dị, tự do – một hình ảnh rất gần gũi với đời sống nông thôn Việt Nam. Trong khi đó, tiếng sáo trong truyện Tô Hoài mang màu sắc văn hóa đặc trưng của dân tộc Thái, không chỉ là âm thanh của thiên nhiên mà còn mang trong mình giá trị truyền thống và cộng đồng. Điều này giúp tạo nên sự khác biệt trong cách mỗi nhân vật cảm nhận và phản ứng với âm thanh ấy. Tiếng chim gợi nhớ quá khứ, sự ngây thơ và nhân tính bị đánh mất, còn tiếng sáo là lời mời gọi cho sức sống mới và sự đấu tranh mạnh mẽ.

Từ những phân tích trên, ta thấy rõ tiếng chim và tiếng sáo không chỉ đóng vai trò là âm thanh nền mà còn là chất xúc tác tinh thần giúp hai nhân vật vượt qua khổ đau, tìm thấy phần người trong tâm hồn mình. Chí Phèo và Mị đều được tác giả gửi gắm thông điệp nhân văn sâu sắc về sức mạnh hồi sinh của thiên nhiên và văn hóa đối với con người. Những âm thanh ấy mở ra những cánh cửa hy vọng, dù dưới những hình thức khác nhau, đều hướng tới sự sống, tự do và hạnh phúc – những khát vọng bất biến của con người.

Bài văn 2:

Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, hai nhân vật Chí Phèo của Nam Cao và Mị trong truyện Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là biểu tượng sống động cho số phận con người trong xã hội phong kiến và đế quốc đầy áp bức, bất công. Cả hai đều là những con người bị đẩy vào cảnh ngộ bi thương, bị xã hội ruồng bỏ, nhưng giữa khổ đau và tuyệt vọng, tiếng chim hót và tiếng sáo vang lên như những âm thanh của sự sống, đánh thức tâm hồn họ, mang lại cho họ sức sống và khát vọng mới.

Trước hết, tiếng chim hót trong truyện Chí Phèo không chỉ là một âm thanh bình thường mà còn là dấu hiệu báo hiệu một bước ngoặt lớn trong cuộc đời người nông dân bất hạnh này. Tiếng chim khơi dậy trong lòng Chí Phèo những cảm xúc tưởng đã chết lặng bấy lâu nay. Đó là âm thanh sinh động của cuộc sống, của tự nhiên, khiến hắn bừng tỉnh khỏi cơn mê muội của sự tha hóa. Khi nghe tiếng chim, Chí Phèo không chỉ thấy đau đớn, xót xa cho cuộc đời mình mà còn bắt đầu nhận thức rõ hơn về chính mình, về số phận và những điều đã mất. Chỉ có con người mới có thể rung động trước tiếng chim, chứ quỷ dữ như hắn trước đây đâu biết buồn biết nhớ. Tiếng chim là một phép màu khiến tâm hồn chai sạn của Chí sống lại, kéo theo những ước mơ đơn sơ mà tưởng chừng đã bị chôn vùi hơn hai mươi năm: mơ được chồng cày cuốc vợ dệt vải, được xây dựng mái ấm gia đình hạnh phúc, nuôi lợn, mua đất… Từ tiếng chim vui vẻ ấy, Chí Phèo cũng nhận ra mình đã bước sang “bên kia con dốc cuộc đời”, sự thay đổi không thể tránh khỏi.

Nỗi cô đơn, sợ hãi trước sự ruồng bỏ, tách biệt khỏi cộng đồng thể hiện rất rõ trong tâm trạng Chí Phèo lúc này. Tiếng chim líu lo như một bản hòa ca thiên nhiên bình dị đã đánh thức một niềm khao khát mãnh liệt trở về làm người lương thiện, hòa nhập với cuộc đời giản đơn nhưng đầy ấm áp. Đối với Chí, tiếng chim giống như một khúc nhạc thiên lương, xua tan những mây mù u ám tồn đọng suốt 20 năm trong tâm hồn, khiến hắn yêu đời hơn và quyết tâm sống đàng hoàng bên người phụ nữ thị Nở.

Ngược lại, tiếng sáo trong truyện Vợ chồng A Phủ vang lên như một phép màu khác với sức mạnh khác biệt. Mị – cô gái dân tộc Thái bị áp bức, giam cầm trong cảnh ngục tù thực sự của cuộc đời – bỗng sống dậy khi nghe tiếng sáo gọi bạn vang vọng bên tai. Âm thanh ấy như đưa Mị trở về với ký ức xa xăm về thời con gái tươi đẹp, khi tiếng sáo từng là niềm tự hào vì Mị thổi sáo rất hay. Tiếng sáo khơi dậy trong lòng Mị những hồi ức tươi đẹp ấy khiến cô rơi lệ, nước mắt chảy ra không chỉ là nỗi xót xa cho số phận mà còn là minh chứng cho tâm hồn vốn tưởng đã chết nay lại thức tỉnh. Tiếng sáo “gọi bạn vẫn lửng lơ bay ngoài đường” mang lại cho Mị những biến đổi lớn lao: thức tỉnh tâm hồn son trẻ, đánh thức lòng yêu đời và khát khao tự do mãnh liệt như một liều thuốc thần kỳ.

Cũng giống như tiếng chim đối với Chí Phèo, tiếng sáo là liều thuốc tinh thần, thổi bùng lên sức sống tiềm tàng trong Mị. Sự thức tỉnh này chính là bước khởi đầu cho những hành động đầy quyết tâm của Mị về sau, từ việc cứu A Phủ thoát khỏi cảnh bị hành hạ đến quyết định bỏ trốn khỏi ngục tù gia đình thống lí để tìm tự do, hạnh phúc cho riêng mình. Tiếng sáo không chỉ là âm thanh của mùa xuân, của tình bạn mà còn là biểu tượng của khát vọng sống, tự do và phản kháng đầy sức mạnh.

Nhìn chung, tiếng chim trong Chí Phèo và tiếng sáo trong Vợ chồng A Phủ đều là những âm thanh biểu tượng, mang sức mạnh đánh thức tâm hồn những con người tưởng chừng đã bị cuộc đời vùi dập đến tận cùng. Chúng đã giúp nhân vật bừng tỉnh, khơi dậy những cảm xúc nhân tính, lòng khao khát sống và hòa nhập với cuộc đời. Tuy nhiên, mỗi âm thanh lại mang một sắc thái riêng, phù hợp với hoàn cảnh và tính cách nhân vật. Tiếng chim đối với Chí Phèo là âm thanh của sự bâng khuâng, nhớ nhung, day dứt, mang tính suy tư và tiếc nuối quá khứ; trong khi đó, tiếng sáo đối với Mị là âm thanh mãnh liệt, sôi nổi, tràn đầy sức sống và sức mạnh của sự đấu tranh.

Cuối cùng, chính qua những khoảnh khắc nghe tiếng chim và tiếng sáo, hai tác phẩm đã thể hiện thành công thông điệp nhân đạo sâu sắc về sức mạnh hồi sinh của thiên nhiên và văn hóa đối với con người. Tiếng chim và tiếng sáo là biểu tượng của hy vọng, của sự sống và tự do – những giá trị bất biến trong tâm hồn con người dù trong hoàn cảnh tăm tối nhất. Qua đó, Nam Cao và Tô Hoài đã khắc họa thành công sự thức tỉnh nội tâm và ý chí vươn lên của những con người bị đẩy vào bi kịch xã hội, góp phần làm nên giá trị lớn lao cho nền văn học Việt Nam hiện đại.

Bài văn 3:

Văn học hiện thực phê phán Việt Nam thế kỷ XX luôn chú trọng khai thác cuộc sống và số phận con người trong xã hội đầy bất công và áp bức. Hai tác phẩm tiêu biểu là truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao và truyện Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài không chỉ tái hiện chân thực cuộc sống của những con người cùng khổ mà còn gửi gắm những giá trị nhân đạo sâu sắc. Một trong những chi tiết nghệ thuật đặc sắc làm bật lên nội dung nhân văn ấy chính là hình ảnh âm thanh của sự sống: tiếng chim hót ngoài kia trong Chí Phèo và tiếng sáo vọng tha thiết trong Vợ chồng A Phủ. Qua việc phân tích hai chi tiết này, ta nhận thấy cách các nhà văn đã dùng âm thanh như một nhân tố xúc tác cho sự thay đổi tâm lý nhân vật, đồng thời thể hiện quan niệm về bản chất con người và sức sống tiềm tàng trong mỗi số phận.

Trước hết, chi tiết “tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá. Tiếng anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Tiếng của mấy người đàn bà đi chợ về” trong Chí Phèo là một chi tiết quan trọng, đánh dấu bước ngoặt trong tâm trạng và cuộc đời nhân vật chính. Trước đó, Chí Phèo vốn bị xã hội khinh rẻ, tha hóa, trở thành “con quỷ dữ” cô độc, mất hết niềm tin vào cuộc sống. Tuy nhiên, cuộc gặp gỡ với Thị Nở, một cô gái bình dị, cũng là khởi đầu cho sự thay đổi về sinh lí lẫn tâm lý của hắn. Lần đầu tiên, khi đang tỉnh táo, Chí Phèo nghe thấy những âm thanh quen thuộc của đời sống xung quanh – tiếng chim, tiếng thuyền chài, tiếng đàn bà đi chợ… Những âm thanh giản dị ấy như tiếng gọi tha thiết của cuộc sống, thức tỉnh cõi lòng tưởng đã chết của một con người lâu nay chỉ biết sống trong tuyệt vọng và hận thù. Chí nhận ra số phận bi đát của mình, cảm thấy đau đớn, xót xa về cuộc đời đã qua và cả con đường phía trước. Chi tiết này không chỉ giúp phát triển cốt truyện mà còn làm nổi bật tính cách, tâm lý phức tạp và bi kịch sâu sắc của nhân vật. Nam Cao qua đây khẳng định rằng, dù xã hội có tàn bạo và tha hóa đến đâu, bản chất con người vẫn không thể bị mất đi hoàn toàn. Những âm thanh bình dị ấy là khúc nhạc thiên lương, đánh thức tâm hồn Chí Phèo khỏi bóng tối u ám, khơi dậy khát vọng được sống một cuộc đời lương thiện.

Còn trong Vợ chồng A Phủ, chi tiết “tiếng sáo vọng về tha thiết bồi hồi” cũng đóng vai trò như một liều thuốc tinh thần cho Mị – một cô gái dân tộc Thái chịu nhiều đắng cay, tù đày trong gia đình thống lí Pá Tra. Mùa xuân miền núi Tây Bắc được miêu tả sinh động với sắc màu váy hoa rực rỡ, tiếng cười đùa của trẻ nhỏ chuẩn bị đón tết, và đặc biệt là tiếng sáo da diết vang vọng làm tan chảy trái tim tưởng chừng đã băng giá của Mị. Tiếng sáo xuất hiện nhiều lần, vang vọng trong đêm, gợi nhớ lại những ký ức tươi đẹp của tuổi trẻ, niềm tự hào của Mị khi thổi sáo giỏi, khiến cô bật dậy trong cơn u mê của cuộc sống ngục tù. Hành động Mị lấy rượu uống một cách dồn nén và xắn mỡ thắp đèn, quấn tóc lại, lấy váy hoa chuẩn bị đi chơi đều là biểu hiện cụ thể cho sự thức tỉnh mạnh mẽ về tinh thần. Tiếng sáo trở thành sức mạnh kích thích lòng ham sống, đánh thức ý chí phản kháng, mở đầu cho hành trình giải thoát bản thân khỏi xiềng xích của Mị. Nghệ thuật xây dựng chi tiết này không chỉ góp phần bộc lộ chủ đề tư tưởng mà còn giúp hiện thực hóa thiên nhiên, phong tục tập quán độc đáo của miền núi Tây Bắc, làm tăng giá trị nhân văn của tác phẩm.

So sánh hai chi tiết, ta thấy sự tương đồng rõ nét trong cách mà âm thanh được sử dụng để khơi dậy sức sống và khát vọng trong tâm hồn những con người tưởng như đã mất hết hi vọng. Cả tiếng chim và tiếng sáo đều len lỏi vào tận sâu thẳm tâm hồn nhân vật, đánh thức những xúc cảm tưởng chừng đã chết, đưa họ đến với sự thức tỉnh và niềm ham sống mới. Đây chính là những chi tiết góp phần tô đậm giá trị nhân đạo cho hai tác phẩm, thể hiện niềm tin vào bản chất tốt đẹp và sức mạnh vượt lên hoàn cảnh của con người.

Tuy nhiên, cũng có những khác biệt đáng chú ý. Ở Chí Phèo, những âm thanh ấy là tiếng đời thường quen thuộc, luôn tồn tại bên cạnh nhân vật nhưng chỉ đến khi Chí hoàn toàn tỉnh táo thì mới có thể cảm nhận và rung động trước chúng. Âm thanh ấy mang tính gợi nhớ, là sự thức tỉnh nhẹ nhàng, mang màu sắc suy tư và day dứt. Trong khi đó, trong Vợ chồng A Phủ, tiếng sáo là tác nhân quan trọng, trực tiếp và mãnh liệt giúp Mị từ trạng thái tê liệt về tinh thần chuyển sang khát khao phá vỡ xiềng xích, muốn đi chơi, muốn quay lại với những tháng năm tươi đẹp của tuổi trẻ và tình yêu. Âm thanh trong tác phẩm Tô Hoài mang sức mạnh bùng nổ, kích thích hành động mạnh mẽ.

Sự khác biệt này có thể được lí giải bởi phong cách sáng tác khác nhau của hai nhà văn và yêu cầu sáng tạo của văn học trong việc khai thác những chiều sâu mới mẻ của cuộc sống và tâm lý nhân vật. Nam Cao thiên về sự nội tâm sâu sắc, sắc sảo, còn Tô Hoài thường chú trọng khắc họa sức sống mãnh liệt và sự phản kháng quyết liệt của con người vùng cao.

Tóm lại, chi tiết tiếng chim hót trong Chí Phèo và tiếng sáo vọng trong Vợ chồng A Phủ không chỉ đơn thuần là âm thanh của thiên nhiên mà còn là biểu tượng của sự sống, của khát vọng tự do và đổi thay. Qua đó, hai tác giả đã truyền tải thông điệp nhân văn sâu sắc về sức mạnh tiềm ẩn của con người, bất chấp hoàn cảnh nghiệt ngã, vẫn có thể thức tỉnh và hướng tới cuộc sống tốt đẹp hơn.