Dàn bài chi tiết:
I. Mở bài:
– Giới thiệu hoàn cảnh:
- Một buổi chiều yên ả ở làng quê.
- Tôi (người kể) sang nhà ông giáo để trò chuyện hoặc học bài.
- Tình cờ chứng kiến lão Hạc đến tìm ông giáo.
– Gợi sự tò mò: Lão Hạc trông khác thường, khuôn mặt hốc hác, ánh mắt buồn sâu thẳm.
II. Thân bài:
1. Hoàn cảnh gặp gỡ
– Miêu tả cảnh lão Hạc bước vào:
- Dáng người gầy gò, áo quần cũ sờn, dáng đi chậm chạp.
- Vẻ mặt nặng trĩu, đôi mắt đỏ hoe, giọng chào khẽ khàng.
- Ông giáo mời ngồi, rót chén trà, hỏi han sức khỏe và công việc.
2. Lão Hạc bắt đầu câu chuyện
– Ngập ngừng một lúc, rồi lão mới thở dài, nói giọng buồn bã:
- “Tôi vừa bán cậu Vàng rồi, ông giáo ạ…”
- Không khí trong gian nhà như chùng xuống.
3. Tâm trạng đau đớn của lão Hạc khi kể chuyện bán chó
– Lão kể lại:
- Cậu Vàng vốn là kỷ vật gắn bó, người bạn trung thành duy nhất.
- Hoàn cảnh khó khăn: tuổi già, không có việc làm, vườn tược héo úa, con trai đi xa chưa về.
- Không còn đủ sức và tiền nuôi, đành gửi gắm cho người mua.
– Miêu tả tâm trạng:
- Giọng lão run run, đôi bàn tay gầy guộc siết chặt.
- Khóe mắt ầng ậc nước, đôi vai rung lên từng chặp.
- Thỉnh thoảng lão dừng lại, như nghẹn lời.
- Lão tự trách mình là “người không ra gì” khi đã lừa cậu Vàng ăn bữa cơm ngon để rồi đem bán.
4. Phản ứng của ông giáo và tôi
– Ông giáo lặng im, gương mặt trầm tư, ánh mắt ái ngại.
– Tôi ngồi bên, lặng lẽ nhìn, cảm nhận rõ nỗi đau của một người mất đi bạn tri kỷ.
– Không ai nói lời an ủi quá nhiều, chỉ để lão Hạc trút hết nỗi lòng.
5. Lão Hạc kết thúc câu chuyện
– Lão lau nước mắt, cố mỉm cười gượng: Nói rằng mình bán chó để dành tiền phòng khi ốm đau hoặc khi chết đi khỏi phiền con cái.
– Đứng dậy chào ra về, dáng lưng còng khuất dần sau hàng rào.
– Trong căn nhà, tôi và ông giáo vẫn còn bần thần.
III. Kết bài:
– Nêu cảm xúc của người chứng kiến: Xót xa trước cảnh đời nghèo khổ nhưng giàu tình cảm. Cảm phục nhân cách trong sáng, lòng tự trọng và sự yêu thương động vật của lão Hạc.
– Bài học rút ra: Trân trọng tình cảm chân thành, cảm thông với những số phận bất hạnh.
Bài văn tham khảo:
Hôm ấy, trời xế chiều, những tia nắng vàng yếu ớt rải xuống con đường đất ngoằn ngoèo của làng tôi. Tôi sang nhà ông giáo chơi, định mượn cuốn sách cũ. Căn nhà nhỏ của ông nằm ven con mương, lúc nào cũng yên tĩnh. Chúng tôi đang trò chuyện thì ngoài cổng vang lên tiếng ho khẽ và tiếng chào quen thuộc. Tôi ngẩng ra, bắt gặp dáng người gầy gò, khom khom tiến vào – đó là lão Hạc.
Lão Hạc hôm ấy trông khác hẳn mọi ngày. Chiếc áo nâu bạc màu, chỗ vá chỗ rách, ôm sát vào tấm lưng gầy. Khuôn mặt lão hốc hác, làn da sạm nắng nổi rõ những nếp nhăn sâu. Nhưng điều khiến tôi chú ý nhất là đôi mắt lão – đỏ hoe, như vừa trải qua một trận khóc. Lão rụt rè bước vào, khẽ gật đầu chào ông giáo rồi ngồi xuống mép ghế, hai bàn tay đan vào nhau run run.
Ông giáo rót cho lão chén trà nóng, hỏi han vài câu chuyện thường nhật. Lão im lặng một lúc lâu, như đang đấu tranh với chính mình. Rồi bỗng lão thở dài, giọng khàn đặc:
– Tôi vừa bán cậu Vàng rồi, ông giáo ạ…
Chỉ một câu nói thôi mà tôi thấy không khí trong gian nhà nhỏ chùng hẳn xuống. Tôi biết cậu Vàng – chú chó vàng óng thông minh, hiền lành và gắn bó với lão như hình với bóng. Đối với lão Hạc, cậu Vàng không chỉ là một con vật nuôi, mà còn là người bạn tri kỷ, là niềm vui ít ỏi trong cuộc sống cô quạnh của lão.
Lão kể, đôi mắt nhìn xuống nền đất, giọng ngắt quãng. Từ ngày con trai đi đồn điền cao su chưa về, lão sống một mình, làm lụng trên mảnh vườn nhỏ. Nhưng tuổi già, sức yếu, ruộng vườn lại bạc màu, hoa màu mất mùa, đến bữa cơm hàng ngày còn chật vật. Cậu Vàng thì ăn khỏe, mà lão thì không đủ tiền mua gạo, mua khoai cho cả hai. Nghĩ mãi, lão đành nuốt nước mắt bán đi.
Lão nói rằng hôm qua, lão còn lừa cậu Vàng bằng một bữa cơm ngon, cho nó ăn no, vuốt ve nó. Cậu Vàng vẫy đuôi mừng rỡ, nào biết chỉ ít phút sau đã bị dắt đi, chẳng bao giờ trở lại. Khi kể đến đây, giọng lão nghẹn lại, bàn tay khô gầy siết chặt, đôi vai run run. Những giọt nước mắt lăn xuống hai gò má nhăn nheo. Lão vừa khóc vừa tự trách mình là “người lừa một con chó”.
Ông giáo ngồi đối diện, lặng im không nói. Gương mặt ông thoáng nét bối rối, ánh mắt buồn xa xăm. Còn tôi, ngồi bên cạnh, thấy cổ họng nghèn nghẹn. Chưa bao giờ tôi nghĩ rằng một con chó lại có thể là nỗi đau lớn đến thế với một con người. Nhưng ở lão Hạc, tình thương dành cho cậu Vàng thật sâu đậm, trong trẻo, như tình cảm dành cho một người thân.
Lão Hạc ngừng kể, lau nước mắt bằng ống tay áo. Lão cố gượng cười, nói rằng tiền bán cậu Vàng lão sẽ gửi ông giáo giữ, để khi ốm đau hay khi “nhắm mắt” thì không làm phiền con cái. Nghe lão nói, lòng tôi quặn lại. Một người nghèo khổ đến mức không lo nổi cái ăn, cái mặc cho bản thân, vậy mà vẫn nghĩ đến người khác, vẫn giữ lòng tự trọng đến phút cuối.
Lão đứng dậy ra về. Dáng lưng còng và bước đi chậm chạp khuất dần sau hàng rào dâm bụt. Tôi nhìn theo, trong lòng nặng trĩu. Căn nhà nhỏ của ông giáo trở nên im ắng lạ thường. Cả tôi và ông giáo đều không nói gì thêm, bởi trong khoảnh khắc ấy, mọi lời an ủi dường như trở nên vô nghĩa.
Hình ảnh lão Hạc hôm đó in đậm trong tâm trí tôi. Một con người nghèo khổ nhưng giàu lòng yêu thương, một người cô độc nhưng vẫn sống nhân hậu, thủy chung. Câu chuyện bán chó của lão không chỉ là chuyện mất đi một con vật nuôi, mà còn là câu chuyện về tình cảm chân thành, về lòng tự trọng của một con người biết sống vì người khác.
Từ buổi hôm ấy, tôi hiểu rằng trên đời này có những tình cảm tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại vô cùng sâu sắc. Và tôi cũng học được rằng, đôi khi, điều khiến con người trở nên đáng quý nhất chính là cách họ yêu thương, trân trọng những gì ở bên mình, dù đó chỉ là một chú chó vàng.
