Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
BUỔI SÁNG MÙA XUÂN SƯƠNG CHƯA TAN
[…]
Tôi đã lớn lên, từng tuổi một, bên hiên nhà và dưới gốc mận ấy. Cây mận ngày một già, những cành dài của nó trùm lên mái nhà. Sau những trận mưa to gió lớn, nó quật vỡ vài viên ngói. Tuổi thơ của tôi đã trôi đi, trôi đi, như một giấc mơ. Một giấc mơ không bao giờ cũ, nằm yên ở đó, và khi nào chạm đến thì thức dậy. Anh cả tôi lấy vợ, anh thứ tôi lấy vợ, những đứa cháu tập đi quanh gốc mận, và bố mẹ tôi cũng già đi bên gốc mận. Còn tôi, thì đi lấy chồng.
Cây mận ấy, già nua và cô đơn, im lìm lặng lẽ và khiêm nhường, tận hiến những gì có thể cho cả một gia đình, và cũng chứng kiến những biến động lớn nhất trong một gia đình. Khi tôi xa nhà, quay về, đi qua một khúc quanh, qua một cây cầu nhỏ, còn chưa nhìn thấy hai cánh cửa nhà màu xanh thì đã nhìn thấy ngọn cây mận. Nó vẫn đứng đó, vươn ngọn lên trên mái nhà, và đang vươn lên cao đề vẫy chào reo vui. Năm nào cây mận cũng ra hoa, ra quả. Càng già quả càng ít đi, nhưng càng ngon hơn. Giòn tan, ngọt lịm, và tôi luôn nhè hạt mận ra rồi vung tay vứt thật mạnh qua bờ rào. Ngoài đấy là rừng. Rừng đầy những sa nhân, sồi, dẻ, trám, giang, vầu… […]
Tôi vứt hạt mận ra rừng, và luôn mơ mộng về một khu rừng đầy những cây mận, và cây nào cũng chi chít quả…
Năm tôi hai mươi tám tuổi, cây mận cũng hai mươi tám tuổi. Tôi rời nhà đi, cây mận vẫn đứng đó. Mười năm sau đó, bố mẹ tôi cũng rời đi. Cây mận không còn nữa. Nó đã quá già, nhưng không phải vì nó già, mà vì cái vị trí nó đứng khiến cho người chủ mới không thể dựng lên một ngôi nhà thật to. Người ta chặt bỏ nó đi.
Tôi muốn khóc lắm. Thật là thế. Tôi đã luôn tin rằng cây mận sẽ nhớ tôi biết bao, giống như tôi luôn nhớ nó. Một cái cây có linh hồn, mong manh, nhạy cảm, tinh tế, và trĩu nặng ân tình. Và vào mùa xuân này, như mấy chục mùa xuân đã trôi đi mất, tôi lại ngồi giữa phố xá và lặng yên nhớ về cái buổi sáng ngồi tỉ mẩn tập đan, và hoa mận thì lả tả rụng, như sương…
(Đỗ Bích Thúy. Nguồn: https://nhandan.vn/thoinayxuan2019-huongxuanmautet/ buoi-sang-mua-xuan-suong-chua-tan-348568/)
Câu 1. Nêu nội dung đoạn trích.
Câu 2. Chỉ ra 2 chi tiết trong đoạn trích thể hiện tình cảm của nhân vật “tôi” đối với cây mận.
Câu 3. Xác định và nêu tác dụng của một phó từ trong câu:
“Nó vẫn đứng đó, vươn ngọn lên trên mái nhà, và đang vươn lên cao đề vẫy chào reo vui”.
Câu 4. Vì sao nhân vật “tôi” muốn khóc khi biết cây mận bị chặt bỏ?
Câu 5. Từ ý nghĩa đoạn trích, em rút ra bài học gì cho bản thân?
* GỢI Ý TRẢ LỜI:
Câu 1.
– Nội dung: Đoạn trích kể về sự gắn bó của cây mận cây mận đối với tuổi thơ và cuộc đời của nhân vật “tôi”, qua đó thể hiện nỗi nhớ thương, trân trọng và tiếc nuối sâu sắc của nhân vật khi cây mận bị chặt bỏ.
Câu 2. Chi tiết thể hiện tình cảm gắn bó sâu nặng của nhân vật “tôi” đối với cây mận là:
- Nhân vật “tôi” lớn lên bên hiên nhà và dưới gốc mận, coi cây mận như một phần không thể tách rời của tuổi thơ.
- Cây mận gắn liền với mọi biến động của gia đình: anh em lập gia đình, cháu tập đi, bố mẹ già đi bên gốc mận.
- Mỗi lần xa nhà trở về, từ rất xa “tôi” đã nhìn thấy ngọn cây mận, xem đó như dấu hiệu thân quen của mái ấm.
- Nhân vật “tôi” miêu tả cây mận bằng những từ ngữ giàu cảm xúc, nhân hóa như một con người có tâm hồn, biết “vẫy chào reo vui”.
- Nhân vật “tôi” yêu cả quả mận, nhớ vị mận, nhớ những hành động quen thuộc gắn với cây như nhè hạt mận rồi vứt ra rừng và mơ mộng về những cây mận khác.
- Khi cây mận bị chặt, nhân vật tôi “muốn khóc lắm” và tin rằng cây mận cũng nhớ mình như mình nhớ nó, cho thấy sự gắn bó sâu sắc như với một người thân.
→ Những chi tiết ấy làm nổi bật tình cảm tha thiết, sự gắn bó sâu nặng, thủy chung của nhân vật “tôi” với cây mận – biểu tượng của tuổi thơ, gia đình và quê hương.
Câu 3.
– Phó từ: “vẫn”, “đang”, “lên”
– Tác dụng:
- Phó từ “vẫn” bổ sung ý nghĩa thời gian tiếp diễn cho động từ “đứng” → nhấn mạnh sự tồn tại bền bỉ, không đổi của cây mận qua thời gian và biến động, qua đó thể hiện cảm xúc gắn bó, tin yêu của nhân vật “tôi” đối với cây.
- Phó từ “đang” bổ sung ý nghĩa hành động đang tiếp diễn cho động từ “vươn lên”
- Phó từ “lên” bổ sung ý nghĩa chỉ hướng cho động từ “vươn”
Câu 4. Nhân vật “tôi” muốn khóc vì cây mận không chỉ là một cái cây mà là một phần kí ức của tuổi thơ, là nơi lưu giữ kỉ niệm gia đình và tình cảm yêu thương sâu nặng. Việc cây mận bị chặt bỏ khiến “tôi” cảm thấy mất mát, đau xót, tiếc nuối như mất đi một người thân.
Câu 5. Từ đoạn trích, em rút ra bài học cần biết trân trọng những giá trị thân thuộc của tuổi thơ, gia đình và thiên nhiên; biết giữ gìn những kỉ niệm đẹp và sống nghĩa tình, thủy chung với những gì đã gắn bó, nuôi dưỡng tâm hồn mình.
