Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu nêu ở dưới:
Chiều rơi xuống bờ sông ấu thơ
Vắng tiếng ve kêu, gió hững hờ
Ngư lão kéo chài khua khua nước
Dẫu có một mình chẳng bớt vơ.
Xa xa đỏ do nắng chiều xa
Lộp cộp cầu tre ngấn khúc ca
Diều ai cắt sáo du dương thế?
Đêm đã rớt rơi lối về nhà…
Quê hương ta đấy, thân thương quá!
Sông chảy về đâu sao cứ trôi?
Bao nhiêu cũng sẽ về cội
Chỉ đây quê hương, ta với tôi…
(Theo Chiều trên sông quê – Huỳnh Minh Nhật)
Câu 1: Bài thơ trên thuộc thể thơ nào? Chỉ ra đặc điểm nhận biết về cách gieo vần, ngắt nhịp của thể thơ trên?
Câu 2: Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ? Căn cứ vào đâu để xác định như vậy?
Câu 3: Xác định 1 từ tượng hình trong khổ thơ thứ nhất và cho biết tác dụng của nó?
Câu 4: Thông điệp mà bài thơ gửi đến bạn đọc là gì?
Câu 5: Từ ý nghĩa gợi ra ở khổ thơ cuối bài thơ, em sẽ làm gì để thể hiện tình cảm của mình về quê hương, đất nước? (Viết khoảng 150 chữ)
* Gợi ý làm bài:
Câu 1: Bài thơ trên thuộc thể thơ nào? Chỉ ra đặc điểm nhận biết về cách gieo vần, ngắt nhịp của thể thơ trên?
* Gợi ý:
– Thể loại thơ: tự do.
– Gieo vần: Vần liền (thơ- hờ,…), vần cách (hờ – vơ,…), Vần chân
Câu 2: Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ? Căn cứ vào đâu để xác định như vậy?
* Gợi ý:
– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ thương và niềm tự hào về quê hương mộc mạc, thân thương.
– Căn cứ xác định:
- Đề tài, chủ đề: nỗi nhớ, tình yêu da diết và niềm tự hào về quê hương
- Cảm xúc, thái độ của tác giả: niềm xúc động chân thành, tình yêu quê hương bình dị mà sâu nặng.
- Hệ thống hình ảnh, ngôn ngữ, giọng điệu: gần gũi, giản dị, giàu sức gợi – “bờ sông ấu thơ”, “ngư lão kéo chài”, “cầu tre”, “diều ai cắt sáo”,… → khơi dậy không gian quê yên bình, thân thuộc.
- Tư tưởng – thông điệp mà bài thơ chuyển tải: quê hương không chỉ là nơi mỗi người sinh ra và lớn lên mà còn lại cội nguồn thiêng liêng.
Câu 3: Xác định 1 từ tượng hình trong khổ thơ thứ nhất và cho biết tác dụng của nó?
“Chiều rơi xuống bờ sông ấu thơ
Vắng tiếng ve kêu, gió hững hờ
Ngư lão kéo chài khua khua nước
Dẫu có một mình chẳng bớt vơ”.
* Gợi ý:
– Từ tượng hình:
+ Hững hờ→ Tác dụng: gợi tả trạng thái của gió
+ Khua khua → Tác dụng: gợi tả động tác khua mái chèo của lão ngư
Câu 4: Thông điệp mà bài thơ gửi đến bạn đọc là gì?
* Gợi ý:
– Thông điệp: Bài thơ nhắn nhủ rằng quê hương là cội nguồn thiêng liêng, nơi nuôi dưỡng tâm hồn và hình thành nhân cách con người. Bởi vậy, chúng ta phải yêu thương, trân trọng, tự hào, biết ơn và gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp của quê hương để góp phần làm giàu đẹp mảnh đất nơi mình sinh ra.
Câu 5: Từ ý nghĩa gợi ra ở khổ thơ cuối bài thơ, em sẽ làm gì để thể hiện tình cảm của mình về quê hương, đất nước? (Viết khoảng 150 chữ)
* Gợi ý:
– Khổ thơ cuối bài “Chiều trên sông quê” gợi ra thông điệp sâu sắc: “Dù đi xa đến đâu, con người cũng luôn hướng về cội nguồn, về quê hương thân yêu”. Là học sinh hôm nay, em cần làm gì để thể hiện tình cảm của mình đối với quê hương, đất nước?
– Trước hết, cần trân trọng, tự hào về truyền thống văn hóa, lịch sử và con người quê hương, đất nước.
– Tiếp đó, thể hiện tình yêu quê hương bằng hành động cụ thể: chăm chỉ học tập, rèn luyện đạo đức, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
– Ngoài ra, cần bảo vệ môi trường, giữ gìn cảnh quan làng xóm, tôn trọng và gìn giữ di sản văn hóa địa phương.
– Đồng thời, biết lan tỏa hình ảnh đẹp về quê hương qua lời nói, việc làm và cách sống tích cực.
– Tình yêu quê hương không chỉ là cảm xúc, mà phải được thể hiện qua hành động thiết thực.
– Em sẽ luôn nỗ lực học tập, sống tốt và góp sức mình xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.
Viết (4,0 điểm)
Viết đoạn văn khoảng 500 chữ nêu cảm nghĩ về bài thơ trên.
* Gợi ý:
1. Mở đoạn:
– Giới thiệu bài thơ: Bài thơ Chiều trên sông quê của Huỳnh Nhật Minh là khúc ca đằm thắm về vẻ đẹp của quê hương – nơi gắn bó thân thương, lưu giữ bao kỷ niệm tuổi thơ và là điểm tựa tinh thần của mỗi con người. Bài thơ khơi gợi trong em niềm tự hào, lòng biết ơn và tình yêu tha thiết với quê hương đất nước.
2. Thân đoạn:
a. Cảm nhận nội dung chủ đề:
– Quê hương hiện lên với vẻ đẹp bình dị mà nên thơ: những cánh đồng, dòng sông, buổi chiều yên ả, tiếng ve, làng quê êm đềm. Cảnh vật được miêu tả bằng ngôn từ gợi hình, gợi cảm “chiều rơi”, “gió hững hờ”, “khua khua nước” khiến người đọc cảm nhận được không gian quê gần gũi, thân thuộc.
– Tình cảm của người con đối với quê hương: Bài thơ là nỗi nhớ thương sâu nặng, dù đi xa vẫn hướng lòng về quê mẹ. Đó là niềm biết ơn đối với nơi “chở che cả một thời thơ ấu”, nuôi dưỡng tâm hồn và ký ức. Đó là tình yêu thủy chung, “Quê hương đó – in sâu trong tiềm thức”, không bao giờ phai mờ.
b. Cảm nhận đặc sắc nghệ thuật:
– Bằng nghệ thuật ngôn từ tinh tế, giàu sức gợi, tác giả đã khắc hoạ một bức tranh quê hương mộc mạc mà đậm chất thơ, đồng thời gửi gắm tình yêu sâu nặng, niềm tự hào và lòng biết ơn đối với nơi “chôn nhau cắt rốn”.
– Biện pháp điệp ngữ và ẩn dụ: được sử dụng tinh tế, giúp nhấn mạnh tình cảm sâu nặng của người con dành cho quê hương.
→ Chính sự kết hợp giữa hình và tình ấy đã làm nên sức sống lâu bền cho bài thơ.
c. Thông điệp bài thơ:
– Qua bài thơ, người đọc nhận ra quê hương là cội nguồn của mỗi con người, là nơi gắn bó thiêng liêng không thể thay thế. Dù đi xa, thành đạt hay ở nơi nào, con người vẫn luôn mang theo hình bóng quê nhà trong tim.
– Bài thơ nhắc nhở thế hệ trẻ biết trân trọng, giữ gìn và góp phần xây dựng quê hương ngày càng tươi đẹp hơn.
III. Kết đoạn:
– Khẳng định ý nghĩa bài thơ: Bài thơ “Chiều trên sông quê” của Huỳnh Minh Nhật đã gợi lên một bức tranh quê hương vừa quen thuộc, bình dị, vừa chan chứa tình yêu và nỗi nhớ.
– Rút ra bài học sâu sắc: Đọc xong bài thơ, em càng thấu hiểu rằng quê hương là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, là điểm tựa để ta lớn lên và vững bước trong cuộc đời. Vì vậy, em sẽ cố gắng học tập, rèn luyện thật tốt, sống có ích và luôn hướng về quê hương như một cách đền đáp công ơn nơi đã sinh ra và dưỡng nuôi mình.
Bài văn tham khảo:
Bài thơ “Chiều trên sông quê” của Huỳnh Minh Nhật là khúc ca đằm thắm về vẻ đẹp của quê hương – nơi gắn bó thân thương, lưu giữ bao kỷ niệm tuổi thơ và là điểm tựa tinh thần của mỗi con người. Qua những vần thơ nhẹ nhàng, sâu lắng, tác giả đã thể hiện tình yêu da diết, sâu nặng với quê hương qua những hình ảnh mộc mạc, giản dị mà chứa chan cảm xúc
Quê hương trong bài thơ hiện lên thật bình dị mà nên thơ. Đó là buổi chiều yên ả bên bờ sông, là tiếng ve đã tắt, là làn gió “hững hờ” khẽ lay trên mái tóc người đi xa, là hình ảnh “ngư lão kéo chài khua khua nước” giữa không gian tĩnh lặng. Những ngôn từ giàu sức gợi như “chiều rơi”, “gió hững hờ”, “khua khua nước” khiến người đọc như được sống lại trong khung cảnh quê nhà quen thuộc, nghe được âm thanh, cảm nhận được nhịp sống chậm rãi, thanh bình. Trong cái nền êm đềm của buổi chiều quê ấy, tình cảm của người con dành cho quê hương càng trở nên sâu nặng, dạt dào hơn bao giờ hết.
Ẩn sâu trong từng câu chữ là nỗi nhớ thương tha thiết của người con dù đi xa vẫn luôn hướng lòng về quê mẹ. Quê hương trong thơ Huỳnh Minh Nhật không chỉ là nơi chôn nhau cắt rốn, mà còn là miền ký ức thiêng liêng nuôi dưỡng tâm hồn, là cội nguồn để mỗi người tìm về. Tình cảm ấy là niềm biết ơn đối với nơi “chở che cả một thời thơ ấu”, là tình yêu thủy chung, vẹn nguyên “in sâu trong tiềm thức”, không bao giờ phai nhạt.
Bài thơ còn gây ấn tượng bởi ngôn từ tinh tế, hình ảnh mộc mạc mà đậm chất thơ. Biện pháp điệp ngữ và ẩn dụ được sử dụng khéo léo, làm nổi bật cảm xúc chân thành của tác giả. Chính sự hòa quyện giữa hình ảnh giản dị và cảm xúc sâu lắng đã tạo nên sức sống lâu bền cho bài thơ – một khúc hát ngọt ngào về quê hương, cội nguồn của yêu thương.
Qua bài thơ, người đọc nhận ra rằng quê hương chính là nơi ta luôn hướng về, là phần máu thịt không thể tách rời trong tâm hồn mỗi người. Dù đi xa hay trưởng thành ở nơi nào, hình bóng quê nhà vẫn theo ta suốt hành trình cuộc sống. Bài thơ cũng nhắn gửi đến thế hệ trẻ hôm nay thông điệp: hãy trân trọng, giữ gìn và góp phần dựng xây quê hương ngày càng tươi đẹp hơn.
“Chiều trên sông quê” của Huỳnh Minh Nhật đã gợi lên một bức tranh quê hương vừa quen thuộc, bình dị, vừa chan chứa tình yêu và nỗi nhớ. Đọc xong bài thơ, em càng thấu hiểu rằng quê hương là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, là điểm tựa để ta lớn lên và vững bước trong cuộc đời. Em nhận ra rằng, dù cuộc sống hiện đại có đổi thay, ta vẫn phải giữ trong tim tình yêu và lòng biết ơn sâu nặng với quê hương – nơi khởi đầu của mọi giấc mơ và tình cảm đẹp nhất đời người.
