I. Khái niệm
Đề tài của văn bản là phạm vi đời sống được phản ánh, thể hiện trực tiếp trong tác phẩn văn học. Đây là phương diện khách quan của nội dung tác phẩm văn học. Một tác phẩm có thể đề cập nhiều đề tài (hệ thống đề tài), trong đó có một đề tài chính.
Ví dụ:
– Văn bản “Chiếc lá cuối cùng” của O. Henry: đề tài về tình người và sự hi sinh cao đẹp trong cuộc sống.
– Bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn Duy: đề tài về kỷ niệm, tình nghĩa quá khứ và sự thức tỉnh lương tâm.
II. Đặc điểm
1. Mang tính khái quát:
Đề tài thường là một hiện tượng, một vấn đề phổ quát trong đời sống, không đi sâu vào cá nhân cụ thể.
2. Mang tính khách quan:
Là chất liệu có thật trong cuộc sống, được người viết chọn để khai thác.
3. Không bị ràng buộc bởi thể loại:
Một đề tài có thể được thể hiện qua nhiều thể loại văn bản khác nhau (tự sự, trữ tình, nghị luận…).
4. Mang tính mở:
Đề tài có thể rộng hoặc hẹp, có thể tiếp tục được khai thác dưới nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau.
III. Cách xác định
Để xác định đúng đề tài, cần thực hiện các bước sau:
✅ Bước 1: Đọc – hiểu nội dung văn bản
- Đọc toàn bộ văn bản để nắm được nội dung chính, đối tượng được nói tới.
✅ Bước 2: Xác định vấn đề trọng tâm được phản ánh.
- Tìm xem văn bản tập trung thể hiện điều gì trong cuộc sống: một hiện tượng xã hội, một mảnh đời, một giá trị, một tư tưởng…
✅ Bước 3: Khái quát hóa vấn đề thành đề tài.
- Rút ra đề tài bằng cách diễn đạt ngắn gọn nội dung văn bản dưới dạng một vấn đề chung, không đi sâu vào chi tiết hay nhân vật cụ thể.
🔸 Lưu ý: Trả lời câu hỏi “Văn bản này nói về điều gì?” sẽ giúp xác định nhanh đề tài.
Các bạn có thể xem bài viết đầy đủ và chi tiết: https://lophocnguvan.com/de-tai-va-chu-de-cua-tac-pham-van-hoc/
