ÔN TẬP KIẾN THỨC BÀI 2
Câu 1. Dựa vào đâu để em khẳng định rằng “Ếch ngồi đáy giếng”, “Thầy bói xem voi”, “Hai người bạn đồng hành và con gấu”, “Chó sói và chiên con” là truyện ngụ ngôn?
Trả lời:
Dựa vào đặc điểm của truyện ngụ ngôn:
– Truyện ngụ ngôn là những truyện kể ngắn gọn, hàm súc, bằng văn xuôi hoặc văn vần. Truyện ngụ ngôn thường mượn chuyện về loài vật, đồ vật hoặc con người để đưa ra bài học về cách nhìn sự việc, cách ưng xử của con người trong cuộc sống. Đề tài trong truyện ngụ ngôn: thường là những vấn đề đạo đức hay những cách ứng xử trong cuộc sống.
Yếu tố ngụ ngôn trong các truyện
| Tên truyện | Dấu hiệu ngụ ngôn | Bài học, ý nghĩa (ẩn dụ, triết lí) |
|---|---|---|
| Ếch ngồi đáy giếng | Nhân vật là con ếch, biết nói năng, suy nghĩ như người → mượn hình ảnh loài vật để phê phán thói tự cao, kiêu ngạo, thiếu hiểu biết. | Phê phán người chủ quan, coi thường người khác, khuyên phải khiêm tốn, học hỏi. |
| Thầy bói xem voi | Nhân vật là năm ông thầy bói, mỗi người chỉ sờ một bộ phận của voi → câu chuyện ngắn gọn, hàm ý sâu xa. | Phê phán thói chủ quan, phiến diện, dạy con người phải nhìn nhận sự vật toàn diện. |
| Hai người bạn đồng hành và con gấu | Mượn chuyện hai người bạn và con gấu trong rừng để ngụ ý về tình bạn giả dối. | Dạy con người chân thành trong tình bạn, biết thử thách để hiểu lòng nhau. |
| Chó sói và chiên con | Dùng loài vật (sói và chiên) để phản ánh thói áp bức, cường quyền trong xã hội. | Lên án kẻ mạnh chuyên ức hiếp kẻ yếu, thể hiện tinh thần công lí. |
Có thể khẳng định bốn truyện trên là truyện ngụ ngôn vì:
- Hình thức: Thể hiện bằng lối kể ngắn gọn, giàu ẩn dụ, dễ hiểu mà thấm thía.
- Nhân vật: loài vật, con người
- Đề tài: Đều mượn chuyện loài vật hoặc con người để ngụ ý về con người và xã hội.
- Ý nghĩa: Đưa ra bài học về cách ứng xử trong cuộc sống.
Câu 2. Cái nhìn hạn hẹp của nhân vật con ếch và các ông thầy bói đã mang lại hậu quả như thế nào? Bài học chung có thể rút ra từ hai truyện “Ếch ngồi đáy giếng” và “Thầy bói xem voi” là gì?
Trả lời:
Cái nhìn hạn hẹp của nhân vật con ếch và các ông thầy bói đều dẫn đến những hậu quả đáng tiếc:
- Con ếch sống lâu trong đáy giếng nên tưởng trời chỉ bé bằng cái vung, cho mình là nhất, kiêu căng và chủ quan, cuối cùng bị chết thảm khi ra ngoài thế giới rộng lớn.
- Các ông thầy bói chỉ sờ một phần con voi nhưng ai cũng cho mình hiểu đúng, nên tranh cãi, đánh nhau, gây ra mâu thuẫn và tổn thương.
→ Bài học chung rút ra từ hai truyện là: Con người không nên nhìn nhận sự vật một cách hẹp hòi, phiến diện, không nên tự cao, chủ quan, mà phải biết học hỏi, lắng nghe, mở rộng hiểu biết để có cái nhìn toàn diện và đúng đắn hơn về thế giới xung quanh.
Câu 3. Trong hai truyện “Hai người bạn đồng hành và con gấu”, “Chó sói và chiên con”, em thích truyện nào hơn? Vì sao?
Trả lời:
Em thích truyện “Hai người bạn đồng hành và con gấu” hơn, vì câu chuyện nói về tình bạn chân thành và giúp em hiểu rằng trong hoạn nạn mới biết ai là bạn thật sự. Câu chuyện ngắn gọn nhưng giàu ý nghĩa, khiến em cảm động trước người bạn trung thực và thất vọng với kẻ chỉ biết lo cho mình. Qua đó, em học được rằng trong cuộc sống, tình bạn phải được xây dựng bằng sự chân thành, sẵn sàng chia sẻ và giúp đỡ nhau lúc khó khăn.
* Từ câu chuyện “Hai người bạn đồng hành và con gấu”, theo em thế nào là một người bạn chân thành?
Từ câu chuyện “Hai người bạn đồng hành và con gấu”, em hiểu rằng:
- Một người bạn chân thành là người luôn biết nghĩ cho bạn, sẵn sàng giúp đỡ và không bỏ rơi bạn trong lúc hoạn nạn.
- Người bạn chân thành là người cùng ta chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, luôn ở bên khi ta cần nhất
- Câu chuyện giúp em nhận ra rằng tình bạn thật sự phải được xây dựng bằng sự quan tâm, trung thực và lòng tin, chứ không chỉ là lời nói suông.
Em thích truyện “Chó sói và chiên con” hơn, vì câu chuyện nêu bật bất công giữa kẻ mạnh và người yếu trong xã hội. Hình ảnh con chiên hiền lành, lương thiện nhưng ngây thơ và chân thật bị con sói hung ác vu oan và giết hại khiến em vừa thương cảm vừa căm giận. Qua truyện, em hiểu rằng công lí luôn cần được bảo vệ, và con người phải biết đấu tranh chống lại sự áp bức, bất công, bênh vực kẻ yếu để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.
Từ câu chuyện “Chó sói và chiên con”, theo em trước kẻ mạnh, chúng ta cần làm gì?
- Ý kiến 1: Từ câu chuyện “Chó sói và chiên con”, em hiểu rằng trước kẻ mạnh, chúng ta không nên sợ hãi hay cam chịu, mà cần biết dùng lí lẽ, sự thật và lòng dũng cảm để bảo vệ công lí.
- Ý kiến 2: Từ câu chuyện “Chó sói và chiên con”, em hiểu rằng trước kẻ mạnh và bất công, chúng ta cần bình tĩnh, khôn ngoan để bảo vệ bản thân, đồng thời phải dũng cảm lên tiếng bảo vệ lẽ phải, không khuất phục trước cái ác.
- Qua câu chuyện, em học được rằng trong cuộc sống, khi gặp bất công, ta phải biết đoàn kết, kiên định và bảo vệ sự thật, không để cái ác lấn át cái thiện.
Câu 4.
a. Khi viết một bài văn kể lại một sự việc có thật liên quan đến nhân vật/sự kiện lịch sử, em cần lưu ý đến những điều gì?
b. Tìm trong bài văn em mới viết một vài đoạn văn, câu văn mà theo em là nên dùng dấu chấm lửng, chỉnh sửa và đặt dấu chấm lửng sao cho phù hợp.
Trả lời:
a. Khi viết một bài văn kể lại lại một sự việc có thật liên quan đến nhân vật/sự kiện lịch sử, em cần lưu ý đến tính chân thật, chi tiết của sự việc.
b. Em tìm câu trong bài và đặt dấu chấm lửng phù hợp.
Câu 5. Cho biết:
a. Nên chuẩn bị và trình bày bài nói kể lại một truyện ngụ ngôn thế nào cho hấp dẫn?
b. Có thể rèn luyện khả năng sử dụng và thưởng thức những cách nói thú vị, dí dỏm trong khi nói và nghe bằng cách nào?
Trả lời:
a. Để chuẩn bị và trình bày bài nói kể lại một truyện ngụ ngôn hấp dẫn cần:
– Tìm cách mở đầu và kết thúc sao cho hấp dẫn, phù hợp với tình huống của truyện.
– Lựa chọn từ ngữ phù hợp với văn nói.
– Sử dụng cách chơi chữ, nói quá, so sánh.
b. Có thể thể rèn luyện khả năng sử dụng và thưởng thức những cách nói thú vị, dí dỏm trong khi nói và nghe bằng cách luyện tập thường xuyên, chăm chỉ đọc tài liệu.
Câu 6. Nêu một số điểm cần lưu ý khi sử dụng dấu chấm lửng.
Trả lời:
– Không sử dụng bừa bãi, sử dụng phù hợp với các chức năng của dấu chấm lửng.
Câu 7. Nêu bài học sâu sắc nhất mà em rút ra được từ một hay một số truyện ngụ ngôn.
Trả lời:
– Em có thể học những cách ứng xử trong cuộc sống: không chủ quan coi thường người khác, cảnh giác trước những kẻ thù xung quanh…
– Truyện ngụ ngôn mang đến các bài học đời thường qua những tình huống hài hước ngoài đời thường nên sẽ có rất nhiều bài học bổ ích và vô cùng gần gũi.
